- دیباچه 1
- تبیین موضوع 8
- فرضیه های پژوهش 9
- هدف پژوهش 9
- فرضیه اصلی 10
- دیگر فرضیه ها 10
- اشاره 12
- واژه های مهم در مفهوم کار 12
- 2. عَمَل «یَعْمَلون» 13
- 3. شُغل «شَغَلَتْنا»، «شُغُل» 13
- 1. فِعل «فاعل» 13
- 4. صُنْع «اِصْنَعْ»، «صَنْعَه»، «مَصانِع» 14
- 5. أمر «الْأَمر»، «أَمْرُهُم» 14
- 6 . شأن 15
- 7. سعی «سعی»، «سَعْیُهُمْ»، «لِسَعْیِه» 15
- 8 . کَسَب «اِکْتَسَبُوا»، «اِکْتَسَبْنَ» 15
- 9. کَدْح «کادِح»، «کَدْحا» 16
- 10. جوب «جابوا» 16
- 11. جهد «جهاد» 16
- 13. «جِدّ» 17
- 12. سخر «سخّر»، «سَخَّر لکم»، «سُخریا» 17
- واژه های مرتبط با مصادیق کار 18
- 16. «کَدّ» «اَلْکادّ»، «کَدیده» 18
- واژه های مربوط به آداب و مقررات کار 21
- ب) ارتباط با خدا 21
- الف) شناخت حلال و حرام 21
- ج) آداب کار 22
- د) آداب کار در ارتباط با دیگران 23
- الف) آثار زیان بار کارهای حرام 25
- واژه های مربوط به آثار کارهای حرام 25
- ب) آثار معنوی و مادی کارهای حلال 26
- واژه های مربوط به نقش عوامل غیر کاری در زندگی 27
- الف) رزاق بودن خداوند 27
- ب) گشایش و تنگی روزی 28
- ج) گناه و تنگی روزی 28
- د) عمل صالح و گشایش روزی 28
- الف) نگرش قرآن به انسان 29
- اشاره 29
- اشاره 29
- بخش دوم: انسان و کار از نگاه وحی 29
- هدف های اجتماعی انسان 32
- 2. هدف مندی انسان 32
- 3. اجتماعی بودن انسان 33
- 4. رابطه فرد و جامعه 34
- 6 . خوش بختی و بدبختی 35
- اشاره 41
- زندگی به اندازه کفاف 42
- 1. عبادی بودن کار 43
- اشاره 43
- 2. کار در ردیف جهاد 45
- 3. کار، نشانه الهی 46
- 4. بیکاری، امری نکوهیده و ناپسند 46
- 5. کار، مایه عزت 47
- انواع کار از دیدگاه ارزشی 49
- اشاره 49
- الف) کارهای عبادی و غیر عبادی 50
- کارهای ناسازگار با تعالی انسان 50
- ب) کارهای حلال و حرام 51
- ج) کارهای مکروه 57
- اشاره 58
- کارهای مناسب از دیدگاه اسلام 59
- 1. تعلیم و تربیت 59
- 2. دین پژوهی 62
- 4. امر به معروف و نهی از منکر 63
- اشاره 63
- ب) وظیفه حکومتی 65
- 5. قضاوت 66
- دایره حِسْبه در فقه اسلامی 66
- 6 . حفظ امنیت 67
- اشاره 67
- الف) حق حاکمیت از آن مؤمنان است 68
- د) فراهم ساختن امکانات نظامی 69
- ب) وصف پیکار گران عصر امام زمان علیه السلام 69
- ج) نگهبانی از مرزها 69
- 7. کشاورزی و باغداری 70
- کشاورزی 70
- باغداری 71
- الف) انسان کِشت کننده است نه رویاننده 72
- ج) باغی آباد با میوه های گوناگون 73
- ب) ذخیره سازی 73
- ویژگی هدایت کنندگی نعمت های الهی 74
- د) رزق پاکیزه 74
- اشاره 75
- د) یادآوری برخی از منفعت ها 76
- ج) آوردن نام برخی از چهار پایان 76
- ب) حلال بودن بهره برداری 76
- الف) مالک بودن انسان 76
- ه) مایه پند و عبرت 77
- اشاره 78
- 10. تجارت 78
- الف) آیات مربوط به تجارت 79
- 11. بهره برداری از دریا و رودخانه ها 80
- ج) منع نکردن از تجارت مشروع 80
- ب) تجارت حلال و حرام 80
- اشاره 80
- الف) تجارت دریایی 81
- ب) صیادی و استخراج معادن زیردریایی 81
- ج) فعالیت های نظامی از راه دریا 82
- ه) کشتی ها و سفینه های کوه آسا 82
- د) سد سازی و پرورش ماهی در رودخانه ها 82
- اشاره 83
- 12. صنعت 83
- الف) آهن؛ محور کارهای صنعتی 83
- ج) صنعت کشتی سازی 84
- ب) صنعت زره سازی 84
- 13. گردش گری 85
- ب) اجرت به ازای کار 88
- اشاره 88
- 14. اجاره 88
- الف) اجاره اموال 88
- ب) ارزش و اهمیت کارگری 89
- 15. کارگری 89
- الف) مفهوم کارگری 89
- ج) کارگری در قرآن 91
- نمونه قرآنی 92
- 16. کار زنان 93
- اشاره 93
- دسته بندی کلی کارها 94
- اشاره 96
- فصل اول: عوامل 97
- راحتی 97
- اشاره 97
- الف) اهداف 98
- اشاره 99
- اشاره 99
- 1. میل به نیازهای اولیه 99
- ب) انگیزه ها 99
- الف) زینت های ناپسند (شیطانی): 100
- ب) زینت های پسندیده 102
- اشاره 103
- 2. شخصیت طلبی 103
- ب) شخصیت طلبی پسندیده 105
- اشاره 106
- 3. انگیزه بقا 106
- الف) انگیزه بقای ناپسند 107
- اشاره 108
- الف) پیشی گرفتن از یکدیگر در نیکی ها 108
- 4. انگیزه خدا جویی 108
- ج) خدمت به بندگان و انتظار پاداش از خدا 111
- د) در جست وجوی خشنودی الهی 113
- اشاره 115
- اشاره 115
- الف) موانع درونی 115
- 2. دید منفی به دنیا 116
- 4. تنبلی و سستی 117
- 3. برداشت منفی از رزاق بودن خداوند 117
- 1. بهره کشی از عده ای به قیمت بیکاری دیگران 118
- اشاره 118
- ب) موانع بیرونی 118
- 2. بیکاری در نتیجه فن آوری 119
- اشاره 120
- 4. نظام اجتماعی نادرست 120
- 3. بیکاری پنهان 120
- ب) توزیع ناعادلانه ثروت 121
- الف) چند شغلی 121
- بخش ششم: آداب و قراردادهای کاری 122
- اشاره 122
- فرق آداب با اخلاق 122
- تعریف ادب 122
- ادب اسلامی و التقاط 123
- فرق آداب با قراردادها 124
- قراردادهای کار 124
- 1. ارزش و اهمیت کار 125
- 2. آخرت گرایی در کارها 125
- اشاره 125
- اشاره 125
- آداب و قراردادهای کار 125
- الف) شناخت درست کار 125
- اشاره 127
- الف) تعریف حلال و حرام 127
- 3. شناخت حلال و حرام 127
- پاکیزگی و پلیدی 128
- 4. رابطه ایمان و عمل صالح 129
- اهمیت نیت 130
- اشاره 130
- 1. نیت در کار 130
- ب) آداب کار در ارتباط با خدا 130
- اخلاص در نیت 131
- 2. آغاز کارها به نام خدا 132
- تعریف عمل خالص 132
- 3. «ان شاء اللّه» گفتن 133
- 4. پرهیز از کارهای حرام 133
- 5. اهمیت دادن به نماز 134
- اشاره 134
- هشدار به مؤمنان 134
- در وصف یاد کنندگان خدا 135
- نماز در صحنه کاروزار 135
- 6 . درخواست از خدا 137
- درخواست دنیا یا آخرت؟ 137
- اشاره 137
- درخواست از فضل خدا 138
- اشاره 140
- 7. توکل بر خدا 140
- فرق توکل و تفویض 141
- تعریف توکل 141
- ذوالقرنین و بهره مندی از وسیله ها 142
- توسل به وسیله ها 142
- یعقوب پیامبر و بهره مندی از وسیله ها 143
- تعریف صبر 144
- اشاره 144
- 8 . صبر و شکیبایی 144
- 9. خشنود شدن به خشنودی خدا 145
- پاداش صبر کنندگان 145
- تأثیر صبر 145
- 1. دور اندیشی 146
- اشاره 146
- ج) آداب کار 146
- 2. تقسیم کار 147
- اشاره 148
- 1. امانت داری 148
- 2. کاردانی 148
- یوسف پیامبر و خزانه داری مصر 148
- زمامداری طالوت 149
- نگرش قرآن به زن 150
- اشاره 150
- حقوق اجتماعی زن 151
- برابری حقوق زن و مرد 152
- اختلاط زن و مرد 153
- نهی از آرزوی بیهوده 154
- نه ماندن در خانه و نه اختلاط 154
- نتیجه 155
- کشاندن زنان به بازار کار 155
- کار کودکان 156
- 3. تقسیم زمان 158
- اشاره 158
- زمان استراحت 158
- زمان کار 159
- شب کاری 159
- خواب بین روز 159
- کار و استراحت 160
- 4. سحر خیزی 161
- سعد و نحسی روزها 162
- 5. به فال نیک گرفتن 162
- اشاره 162
- فال نیک یا بد زدن 163
- فال بد زدن در قرآن 163
- 1. تعریف «تَطَیُّر» و «تَفَأُّل» 164
- 3. اثر روانی این امر 165
- 2. فرق بین «تطیّر» و «تفأّل» از دیدگاه اسلام 165
- شیوه عملی در کارها 166
- 6 . استمرار کار 167
- انسان؛ عجول بالطبع 169
- 7. عجله در کار 169
- اشاره 169
- عجله ناپسند 170
- قرآن و عجله در کارهای خیر 171
- روایات و عجله در کارهای خیر 171
- عجله پسندیده 171
- حرص ناپسند 172
- اشاره 172
- 8 . حرص بر کار 172
- در تضمین روزی و منع حرص 172
- سیری ناپذیری انسان حریص 173
- پرکاری پیامبر خدا 174
- پرکاری اهل بیت علیهم السلام 174
- به تأخیر انداختن کارها 175
- کم کاری 175
- اشاره 176
- 9. کیفیت کار 176
- د) آداب و قراردادهای کار در ارتباط با دیگران 177
- 1. حُسن برخورد 177
- 2. مشورت 178
- اشاره 178
- ویژگی مشاور 179
- روش مؤمنان 179
- حق مشاور و مشورت کننده 179
- فایده های مشورت 180
- 3. همکاری 181
- اشاره 181
- ملاک همکاری 181
- 4. رعایت عدل و احسان 182
- اشاره 183
- 5. قرارداد 183
- 1. مشخص بودن نوع کار 184
- 2. رعایت تناسب میان شغل و شاغل 184
- 5. وکیل قرار دادن خدا 185
- 6 . عمل به تعهد 185
- 4. مزد کار 185
- اشاره 188
- 6 . وفای به عهد 188
- فراگیر بودن مفهوم عهد 188
- اهمیت وفای به عهد 189
- لزوم وفای به عهد 189
- انسان و بار امانت الهی 191
- امین بودن انبیای الهی 191
- اشاره 191
- امانت داری در نگاه علی علیه السلام 192
- 8 . راست گویی 193
- راستگویی و دیگر آداب 193
- اشاره 193
- سوگند برای نیرنگ 195
- نقض سوگند 195
- سوگند 195
- اشاره 196
- 9. اختیار و مسئولیت 196
- محدودیت های اختیار 196
- اشاره 201
- 10. نظم و انضباط 201
- تعریف انضباط 201
- تشویق و تنبیه 202
- انضباط اجتماعی 203
- ه) دیگر موضوع های مرتبط با آداب کار 204
- اشاره 204
- اشاره 205
- تعریف فرهنگ کار 205
- ابعاد فرهنگ 205
- فرهنگ کار از دیدگاه اسلامی 206
- نمود فرهنگ کار در جوامع اسلامی 207
- خداباوری؛ رمز پیروزی 208
- وظیفه دست اندر کاران 208
- تعریف وجدان کاری 209
- اشاره 209
- مفهوم کار 209
- 2. وجدان کاری 209
- مفهوم وجدان 209
- اشاره 210
- تأثیر وجدان کاری 210
- 3. قانون کار 210
- عوامل تأثیرگذار بر وجدان کاری 210
- اشاره 211
- مرجع رسیدگی به امور کارکنان 211
- اشاره 213
- اشاره 214
- الف) آثار کارهای حرام 214
- 1. دنیازدگی و انکار معاد 214
- 2. طغیان در «روزی» و غضب الهی 215
- 3. زراندوزی 215
- اشاره 215
- ب) منع انفاق 216
- الف) مال دوستی افراطی 216
- ج) کم فروشی 217
- د) عذاب قیامت 217
- اشاره 218
- ه ) دیگر آثار 218
- 4. ربا 218
- آثار زیان بار ربا 219
- جنگ با خدا و رسول 219
- هلاکت جامعه 220
- سبک شمردن حرام 220
- پی آمدهای گسترش رباخواری 220
- فرار از ربا 221
- ترک شدن قرض الحسنه 221
- ترک شدن واجبات 221
- اثر ربا در قیامت 222
- 5. رشوه 223
- شراب 224
- قمار 224
- اشاره 224
- 6 . داد و ستد چیزهای زیان آور و ناپاک 224
- آثار بد شراب و قمار در قرآن 225
- اشاره 226
- کارهای مکروه 226
- یک - آثار معنوی کار 226
- ب) آثار کارهای حلال 226
- اشاره 227
- 2. پرورش عقل 227
- 1. پر کردن وقت های بیکاری 227
- آثار معنوی فردی 227
- نقش تجارت در افزایش عقل 228
- آثار معنوی جمعی 229
- 4. تجلیل از افراد نمونه 229
- 3. نوآوری 229
- 5. پاداش آخرتی 229
- اشاره 232
- دو - آثار مادی کار 232
- آثار فردی 233
- اشاره 233
- 1. مالکیت خصوصی 234
- تعریف ها 236
- 2. حقوق و دستمزد 236
- آیات مرتبط با حقوق و دستمزد 237
- آثار اجتماعی 241
- انفاق 243
- انفاق؛ عامل نجات جامعه از هلاکت 243
- اشاره 245
- ب) تأکید قرآن بر توجه به رزاق بودن خداوند 245
- یک - رزاق بودن خداوند 245
- الف) مفهوم رزق 245
- اشاره 245
- ج) تضمین روزی 246
- مستجاب نشدن دعا بدون کار 247
- د) برداشت منفی از تضمین روزی 247
- اشاره 247
- ه) گشایش و تنگی روزی 249
- روزی خوردن از بیت المال 249
- اشاره 249
- 2. امتحان الهی 251
- 3. جلوگیری از سرکشی 252
- 4. عذاب الهی 253
- اشاره 253
- دو - گناه 253
- الف) روگردانی از یاد خدا 255
- نکته ها 256
- اشاره 257
- ب) کفران نعمت 257
- 1. داستان دو مرد غنی و فقیر 258
- 2. داستان چند باغدار 259
- 3. ناشکری قوم «سبا» و سیل ویرانگر 260
- 4. داستان قریه ای ناسپاس 261
- 5. کفران نعمت های معنوی 261
- اشاره 262
- 6. استدراج به وسیله نعمت 262
- تعریف استدراج 264
- ج) ظلم؛ عامل هلاکت جامعه 266
- اشاره 266
- عذاب فرعونیان 267
- عذاب قوم عاد 267
- عذاب قوم ثمود 267
- اشاره 268
- سه - عمل صالح 268
- الف) ایمان و تقوا 269
- اشاره 269
- 2. پایداری بر ایمان و روزی فراوان 270
- 1. گشودن برکت های آسمان و زمین 270
- 3. تقوا و روزی 271
- 1. شکر نعمت و گشایش زندگی 272
- اشاره 272
- ب) شکر نعمت 272
- ادای حق اللّه و افزایش روزی 273
- اشاره 274
- 2. مراتب شکر نعمت 274
- شکر قلبی 274
- شکر عملی 274
- شکر زبانی 274
- اشاره 275
- ج) دعا و استغفار 275
- 1. بشارت هود 276
- استغفار و فراوانی نعمت 276
- 2. بشارت نوح 276
- 4. توصیه امام صادق علیه السلام 277
- 3. خطبه درخواست باران 277
- د) هجرت 278
- اشاره 279
- الف) حد تکوینی 279
- یک - حدود الهی 279
- اشاره 279
- بخش نهم: سطح مطلوب زندگی 279
- ج) حد اعتدال 280
- دو - نفی فقر و نداری 280
- ب) حد تشریعی 280
- سه - نفی زراندوزی 282
- اشاره 282
- اشاره 283
- ب) بدترین آثار زراندوزی 283
- الف) ریشه زراندوزی 283
- 1. نابودی دین و آخرت 283
- 2. فقر و آثار بد آن برای دیگران 284
- ج) پیشگیری از زراندوزی 285
- اشاره 286
- الف) تشویق به زندگی در حد عفاف و کفاف 286
- چهار - در حد عفاف و کفاف 286
- اشاره 288
- ب) حد سطح زندگی 288
- 2. اسراف بالاترین حد 289
- آیات اسراف و تبذیر 289
- نشانه های اسراف کار 290
- 3. اقتصاد و میانه روی 291
- اشاره 291
- اهمیت اقتصاد و تدبیر در زندگی 292
- توصیه قرآنی 293
- ج) الگوهای زندگی در حد عفاف و کفاف 294
- د) نقش دولت در سطح زندگی مردم 298
- اشاره 298
- 1. ترویج سطح مطلوب زندگی 298
- اشاره 299
- 2. تأمین سطح مطلوب زندگی 299
- سطح زندگی دولت مردان 299
- تأمین زندگی فردی 299
- 3. ایجاد تعادل اجتماعی 300
- تأمین در سطح زندگی اجتماعی 300
- اشاره 300
- ایجاد اشتغال 301
- نتیجه گیری نهایی 302
- نتیجه 302
- کار و برنامه سازان رسانه 307
- پیشنهادها 310
- پرسش های کارشناسی 314
بدبختی در غضب خداست و غضب خدا در معصیت اوست.
در نتیجه، اهل طاعت خوش بخت است؛ هر چند فقیر و بیمار باشد. ولی گناه کار بدبخت است، هر چند سالم و برخوردار از دنیا باشد.
ج) ظلم؛ عامل هلاکت جامعه
اشاره
ظلم از گناهانی است که یکی از پی آمدهای بد آن ویرانی و هلاکت اجتماعی است. قرآن مجید از اقوامی یاد می کند که ظلم و ستم آن ها سبب ویرانی جامعه آن ها شده است. خداوند در سوره قصص، پس از اشاره به آبادی هایی که به سبب مغرور شدن صاحبان آن ها به ویرانه تبدیل شده است می فرماید:
وَ ما کانَ رَبُّکَ مُهْلِکَ الْقُری حَتّی یَبْعَثَ فی أُمِّها رَسُولاً یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیاتِنا وَ ما کُنّا مُهْلِکِی الْقُری إِلاّ وَ أَهْلُها ظالِمُونَ (قصص: 59)
و پروردگار تو هرگز شهرها و آبادی ها را هلاک نمی کرد تا این که در کانون آن ها پیامبری مبعوث کند که آیات ما را بر آنان بخواند؛ و ما هرگز آبادی ها و شهرها را هلاک نکردیم، مگر آن که اهلش ظالم بودند.
در این آیه به دو نکته اساسی اشاره شده است:
1. خداوند برای بیان کردن احکام دینش فرستادگانی را به نزد مردم می فرستاد که این نوعی اتمام حجت با مردم بود؛
2. ظلم و ستم پس از اتمام حجت، عذاب الهی را در پی خواهد داشت. در سوره فصلت نیز خداوند به نبی اکرم می فرماید: به مردم بگو اگر از خدا روی گردان شوند، باید از عذابی همانند عذاب عاد و ثمود بترسند.(فصلت: 13)