کار در زندگی فردی و اجتماعی از دیدگاه قرآن صفحه 274

بنابراین، هر نعمتی شکر متناسب با خود را می طلبد؛ هر چند بعضی از مراتب شکر ویژه نعمت خاصی نیست.

2. مراتب شکر نعمت

اشاره

شکر نعمت سه مرتبه دارد: شکر قلبی؛ شکر زبانی؛ شکر عملی

شکر قلبی

شکر قلبی به این معنا است که انسان قلبا خدا را ولی نعمت خود بداند و اگر از غیر خدا خیری به او می رسد، آن غیر را واسطه فیض الهی بداند و تأثیر جداگانه و مستقل برای غیرخدا قایل نشود.

شکر زبانی

یعنی انسان آن چه را در قلب دارد، بر زبان جاری کند؛ مثلاً بگوید «الحمدُللّه ربّ العالمین».(1)

هم چنین از کسانی که واسطه فیض الهی شده اند، تشکر کند. امام سجاد علیه السلام می فرماید:

«اَشکرکُم للّهِ اشکَرکُم للنّاسِ(2)؛ شکرگزارترین شما برای خدا، کسی است که از مردم بیش تر شکرگزاری کند.»

شکر عملی

شکر عملی خود بر دو گونه است: 1. انسان رفتاری انجام دهد که حاکی از شکر در برابر نعمت است؛ مثلاً نماز شکر بخواند، یا سجده شکر به جا آورد.

امام صادق علیه السلام فرمود: