کار در زندگی فردی و اجتماعی از دیدگاه قرآن صفحه 289

1. غنا پایین ترین حد

غنا، یعنی خارج شدن از فقر؛ به عبارت دیگر، غنا یعنی برخورداری از کم ترین امکانات زندگی که سبب بی نیازی از غیر شود.

بنابراین، تلاش برای برطرف کردن فقر کم ترین وظیفه ای است که در بینش اسلامی مطرح شده است.

2. اسراف بالاترین حد

در بینش اسلامی نه تنها تلاش برای رفع فقر پسندیده و ضروری است، بلکه ایجاد رفاه و توسعه زندگی نیز مطلوب می باشد، ولی این رفاه نباید به اسراف و تبذیر بینجامد.

«اسراف» از ماده «سرف» به معنای تجاوز از حد در کارهایی است که انسان انجام می دهد، هرچند آن کار انفاق باشد؛ و نیز اعم است از تجاوز کمّی و کیفی، از این رو، آن چه که در غیر اطاعت پروردگار صرف شود، اسراف خواهد بود هرچند اندک باشد.(1)

«تبذیر» در اصل به معنای پاشیدن «بذر» است. سپس در مورد ضایع کردن اموال به کار رفت.(2)

آیات اسراف و تبذیر

در مورد «اسراف» آیات گوناگونی هست که به اسراف در همه معناهای آن اشاره دارد. درباره انفاق: فرقان، 67؛ «... لم یسرفوا»؛ اسراء، 29 «و لا تجعل یدک...»