- دیباچه 1
- تبیین موضوع 8
- هدف پژوهش 9
- فرضیه های پژوهش 9
- فرضیه اصلی 10
- دیگر فرضیه ها 10
- واژه های مهم در مفهوم کار 12
- اشاره 12
- 2. عَمَل «یَعْمَلون» 13
- 3. شُغل «شَغَلَتْنا»، «شُغُل» 13
- 1. فِعل «فاعل» 13
- 4. صُنْع «اِصْنَعْ»، «صَنْعَه»، «مَصانِع» 14
- 5. أمر «الْأَمر»، «أَمْرُهُم» 14
- 7. سعی «سعی»، «سَعْیُهُمْ»، «لِسَعْیِه» 15
- 8 . کَسَب «اِکْتَسَبُوا»، «اِکْتَسَبْنَ» 15
- 6 . شأن 15
- 9. کَدْح «کادِح»، «کَدْحا» 16
- 10. جوب «جابوا» 16
- 11. جهد «جهاد» 16
- 12. سخر «سخّر»، «سَخَّر لکم»، «سُخریا» 17
- 13. «جِدّ» 17
- 16. «کَدّ» «اَلْکادّ»، «کَدیده» 18
- واژه های مرتبط با مصادیق کار 18
- ب) ارتباط با خدا 21
- واژه های مربوط به آداب و مقررات کار 21
- الف) شناخت حلال و حرام 21
- ج) آداب کار 22
- د) آداب کار در ارتباط با دیگران 23
- واژه های مربوط به آثار کارهای حرام 25
- الف) آثار زیان بار کارهای حرام 25
- ب) آثار معنوی و مادی کارهای حلال 26
- الف) رزاق بودن خداوند 27
- واژه های مربوط به نقش عوامل غیر کاری در زندگی 27
- د) عمل صالح و گشایش روزی 28
- ب) گشایش و تنگی روزی 28
- ج) گناه و تنگی روزی 28
- الف) نگرش قرآن به انسان 29
- اشاره 29
- بخش دوم: انسان و کار از نگاه وحی 29
- اشاره 29
- 2. هدف مندی انسان 32
- هدف های اجتماعی انسان 32
- 3. اجتماعی بودن انسان 33
- 4. رابطه فرد و جامعه 34
- 6 . خوش بختی و بدبختی 35
- اشاره 41
- زندگی به اندازه کفاف 42
- 1. عبادی بودن کار 43
- اشاره 43
- 2. کار در ردیف جهاد 45
- 4. بیکاری، امری نکوهیده و ناپسند 46
- 3. کار، نشانه الهی 46
- 5. کار، مایه عزت 47
- انواع کار از دیدگاه ارزشی 49
- اشاره 49
- الف) کارهای عبادی و غیر عبادی 50
- کارهای ناسازگار با تعالی انسان 50
- ب) کارهای حلال و حرام 51
- ج) کارهای مکروه 57
- اشاره 58
- 1. تعلیم و تربیت 59
- کارهای مناسب از دیدگاه اسلام 59
- 2. دین پژوهی 62
- 4. امر به معروف و نهی از منکر 63
- اشاره 63
- ب) وظیفه حکومتی 65
- 5. قضاوت 66
- دایره حِسْبه در فقه اسلامی 66
- 6 . حفظ امنیت 67
- اشاره 67
- الف) حق حاکمیت از آن مؤمنان است 68
- د) فراهم ساختن امکانات نظامی 69
- ب) وصف پیکار گران عصر امام زمان علیه السلام 69
- ج) نگهبانی از مرزها 69
- 7. کشاورزی و باغداری 70
- کشاورزی 70
- باغداری 71
- الف) انسان کِشت کننده است نه رویاننده 72
- ج) باغی آباد با میوه های گوناگون 73
- ب) ذخیره سازی 73
- د) رزق پاکیزه 74
- ویژگی هدایت کنندگی نعمت های الهی 74
- اشاره 75
- د) یادآوری برخی از منفعت ها 76
- ب) حلال بودن بهره برداری 76
- الف) مالک بودن انسان 76
- ج) آوردن نام برخی از چهار پایان 76
- ه) مایه پند و عبرت 77
- اشاره 78
- 10. تجارت 78
- الف) آیات مربوط به تجارت 79
- اشاره 80
- ب) تجارت حلال و حرام 80
- ج) منع نکردن از تجارت مشروع 80
- 11. بهره برداری از دریا و رودخانه ها 80
- الف) تجارت دریایی 81
- ب) صیادی و استخراج معادن زیردریایی 81
- ه) کشتی ها و سفینه های کوه آسا 82
- د) سد سازی و پرورش ماهی در رودخانه ها 82
- ج) فعالیت های نظامی از راه دریا 82
- الف) آهن؛ محور کارهای صنعتی 83
- 12. صنعت 83
- اشاره 83
- ب) صنعت زره سازی 84
- ج) صنعت کشتی سازی 84
- 13. گردش گری 85
- اشاره 88
- الف) اجاره اموال 88
- ب) اجرت به ازای کار 88
- 14. اجاره 88
- ب) ارزش و اهمیت کارگری 89
- 15. کارگری 89
- الف) مفهوم کارگری 89
- ج) کارگری در قرآن 91
- نمونه قرآنی 92
- اشاره 93
- 16. کار زنان 93
- دسته بندی کلی کارها 94
- اشاره 96
- راحتی 97
- فصل اول: عوامل 97
- اشاره 97
- الف) اهداف 98
- اشاره 99
- اشاره 99
- 1. میل به نیازهای اولیه 99
- ب) انگیزه ها 99
- الف) زینت های ناپسند (شیطانی): 100
- ب) زینت های پسندیده 102
- اشاره 103
- 2. شخصیت طلبی 103
- ب) شخصیت طلبی پسندیده 105
- اشاره 106
- 3. انگیزه بقا 106
- الف) انگیزه بقای ناپسند 107
- 4. انگیزه خدا جویی 108
- الف) پیشی گرفتن از یکدیگر در نیکی ها 108
- اشاره 108
- ج) خدمت به بندگان و انتظار پاداش از خدا 111
- د) در جست وجوی خشنودی الهی 113
- اشاره 115
- اشاره 115
- الف) موانع درونی 115
- 2. دید منفی به دنیا 116
- 4. تنبلی و سستی 117
- 3. برداشت منفی از رزاق بودن خداوند 117
- 1. بهره کشی از عده ای به قیمت بیکاری دیگران 118
- اشاره 118
- ب) موانع بیرونی 118
- 2. بیکاری در نتیجه فن آوری 119
- 4. نظام اجتماعی نادرست 120
- 3. بیکاری پنهان 120
- اشاره 120
- ب) توزیع ناعادلانه ثروت 121
- الف) چند شغلی 121
- اشاره 122
- تعریف ادب 122
- فرق آداب با اخلاق 122
- بخش ششم: آداب و قراردادهای کاری 122
- ادب اسلامی و التقاط 123
- قراردادهای کار 124
- فرق آداب با قراردادها 124
- اشاره 125
- 2. آخرت گرایی در کارها 125
- الف) شناخت درست کار 125
- 1. ارزش و اهمیت کار 125
- آداب و قراردادهای کار 125
- اشاره 125
- اشاره 127
- الف) تعریف حلال و حرام 127
- 3. شناخت حلال و حرام 127
- پاکیزگی و پلیدی 128
- 4. رابطه ایمان و عمل صالح 129
- 1. نیت در کار 130
- اهمیت نیت 130
- ب) آداب کار در ارتباط با خدا 130
- اشاره 130
- اخلاص در نیت 131
- 2. آغاز کارها به نام خدا 132
- تعریف عمل خالص 132
- 3. «ان شاء اللّه» گفتن 133
- 4. پرهیز از کارهای حرام 133
- 5. اهمیت دادن به نماز 134
- اشاره 134
- هشدار به مؤمنان 134
- در وصف یاد کنندگان خدا 135
- نماز در صحنه کاروزار 135
- 6 . درخواست از خدا 137
- درخواست دنیا یا آخرت؟ 137
- اشاره 137
- درخواست از فضل خدا 138
- 7. توکل بر خدا 140
- اشاره 140
- فرق توکل و تفویض 141
- تعریف توکل 141
- توسل به وسیله ها 142
- ذوالقرنین و بهره مندی از وسیله ها 142
- یعقوب پیامبر و بهره مندی از وسیله ها 143
- تعریف صبر 144
- 8 . صبر و شکیبایی 144
- اشاره 144
- 9. خشنود شدن به خشنودی خدا 145
- تأثیر صبر 145
- پاداش صبر کنندگان 145
- اشاره 146
- 1. دور اندیشی 146
- ج) آداب کار 146
- 2. تقسیم کار 147
- 2. کاردانی 148
- یوسف پیامبر و خزانه داری مصر 148
- اشاره 148
- 1. امانت داری 148
- زمامداری طالوت 149
- اشاره 150
- نگرش قرآن به زن 150
- حقوق اجتماعی زن 151
- برابری حقوق زن و مرد 152
- اختلاط زن و مرد 153
- نه ماندن در خانه و نه اختلاط 154
- نهی از آرزوی بیهوده 154
- کشاندن زنان به بازار کار 155
- نتیجه 155
- کار کودکان 156
- زمان استراحت 158
- اشاره 158
- 3. تقسیم زمان 158
- خواب بین روز 159
- زمان کار 159
- شب کاری 159
- کار و استراحت 160
- 4. سحر خیزی 161
- اشاره 162
- سعد و نحسی روزها 162
- 5. به فال نیک گرفتن 162
- فال بد زدن در قرآن 163
- فال نیک یا بد زدن 163
- 1. تعریف «تَطَیُّر» و «تَفَأُّل» 164
- 3. اثر روانی این امر 165
- 2. فرق بین «تطیّر» و «تفأّل» از دیدگاه اسلام 165
- شیوه عملی در کارها 166
- 6 . استمرار کار 167
- اشاره 169
- 7. عجله در کار 169
- انسان؛ عجول بالطبع 169
- عجله ناپسند 170
- عجله پسندیده 171
- روایات و عجله در کارهای خیر 171
- قرآن و عجله در کارهای خیر 171
- حرص ناپسند 172
- اشاره 172
- 8 . حرص بر کار 172
- در تضمین روزی و منع حرص 172
- سیری ناپذیری انسان حریص 173
- پرکاری پیامبر خدا 174
- پرکاری اهل بیت علیهم السلام 174
- کم کاری 175
- به تأخیر انداختن کارها 175
- 9. کیفیت کار 176
- اشاره 176
- د) آداب و قراردادهای کار در ارتباط با دیگران 177
- 1. حُسن برخورد 177
- اشاره 178
- 2. مشورت 178
- روش مؤمنان 179
- ویژگی مشاور 179
- حق مشاور و مشورت کننده 179
- فایده های مشورت 180
- 3. همکاری 181
- ملاک همکاری 181
- اشاره 181
- 4. رعایت عدل و احسان 182
- اشاره 183
- 5. قرارداد 183
- 2. رعایت تناسب میان شغل و شاغل 184
- 1. مشخص بودن نوع کار 184
- 4. مزد کار 185
- 5. وکیل قرار دادن خدا 185
- 6 . عمل به تعهد 185
- 6 . وفای به عهد 188
- اشاره 188
- فراگیر بودن مفهوم عهد 188
- لزوم وفای به عهد 189
- اهمیت وفای به عهد 189
- امین بودن انبیای الهی 191
- انسان و بار امانت الهی 191
- اشاره 191
- امانت داری در نگاه علی علیه السلام 192
- راستگویی و دیگر آداب 193
- 8 . راست گویی 193
- اشاره 193
- سوگند برای نیرنگ 195
- سوگند 195
- نقض سوگند 195
- محدودیت های اختیار 196
- 9. اختیار و مسئولیت 196
- اشاره 196
- 10. نظم و انضباط 201
- تعریف انضباط 201
- اشاره 201
- تشویق و تنبیه 202
- انضباط اجتماعی 203
- اشاره 204
- ه) دیگر موضوع های مرتبط با آداب کار 204
- تعریف فرهنگ کار 205
- اشاره 205
- ابعاد فرهنگ 205
- فرهنگ کار از دیدگاه اسلامی 206
- نمود فرهنگ کار در جوامع اسلامی 207
- خداباوری؛ رمز پیروزی 208
- وظیفه دست اندر کاران 208
- مفهوم کار 209
- تعریف وجدان کاری 209
- اشاره 209
- مفهوم وجدان 209
- 2. وجدان کاری 209
- تأثیر وجدان کاری 210
- اشاره 210
- عوامل تأثیرگذار بر وجدان کاری 210
- 3. قانون کار 210
- اشاره 211
- مرجع رسیدگی به امور کارکنان 211
- اشاره 213
- اشاره 214
- الف) آثار کارهای حرام 214
- 1. دنیازدگی و انکار معاد 214
- 3. زراندوزی 215
- اشاره 215
- 2. طغیان در «روزی» و غضب الهی 215
- ب) منع انفاق 216
- الف) مال دوستی افراطی 216
- ج) کم فروشی 217
- د) عذاب قیامت 217
- 4. ربا 218
- ه ) دیگر آثار 218
- اشاره 218
- آثار زیان بار ربا 219
- جنگ با خدا و رسول 219
- سبک شمردن حرام 220
- هلاکت جامعه 220
- پی آمدهای گسترش رباخواری 220
- ترک شدن قرض الحسنه 221
- ترک شدن واجبات 221
- فرار از ربا 221
- اثر ربا در قیامت 222
- 5. رشوه 223
- 6 . داد و ستد چیزهای زیان آور و ناپاک 224
- قمار 224
- اشاره 224
- شراب 224
- آثار بد شراب و قمار در قرآن 225
- اشاره 226
- ب) آثار کارهای حلال 226
- کارهای مکروه 226
- یک - آثار معنوی کار 226
- اشاره 227
- آثار معنوی فردی 227
- 1. پر کردن وقت های بیکاری 227
- 2. پرورش عقل 227
- نقش تجارت در افزایش عقل 228
- آثار معنوی جمعی 229
- 4. تجلیل از افراد نمونه 229
- 3. نوآوری 229
- 5. پاداش آخرتی 229
- اشاره 232
- دو - آثار مادی کار 232
- اشاره 233
- آثار فردی 233
- 1. مالکیت خصوصی 234
- 2. حقوق و دستمزد 236
- تعریف ها 236
- آیات مرتبط با حقوق و دستمزد 237
- آثار اجتماعی 241
- انفاق 243
- انفاق؛ عامل نجات جامعه از هلاکت 243
- ب) تأکید قرآن بر توجه به رزاق بودن خداوند 245
- یک - رزاق بودن خداوند 245
- اشاره 245
- اشاره 245
- الف) مفهوم رزق 245
- ج) تضمین روزی 246
- د) برداشت منفی از تضمین روزی 247
- مستجاب نشدن دعا بدون کار 247
- اشاره 247
- اشاره 249
- روزی خوردن از بیت المال 249
- ه) گشایش و تنگی روزی 249
- 2. امتحان الهی 251
- 3. جلوگیری از سرکشی 252
- 4. عذاب الهی 253
- اشاره 253
- دو - گناه 253
- الف) روگردانی از یاد خدا 255
- نکته ها 256
- ب) کفران نعمت 257
- اشاره 257
- 1. داستان دو مرد غنی و فقیر 258
- 2. داستان چند باغدار 259
- 3. ناشکری قوم «سبا» و سیل ویرانگر 260
- 5. کفران نعمت های معنوی 261
- 4. داستان قریه ای ناسپاس 261
- اشاره 262
- 6. استدراج به وسیله نعمت 262
- تعریف استدراج 264
- ج) ظلم؛ عامل هلاکت جامعه 266
- اشاره 266
- عذاب قوم عاد 267
- عذاب قوم ثمود 267
- عذاب فرعونیان 267
- سه - عمل صالح 268
- اشاره 268
- اشاره 269
- الف) ایمان و تقوا 269
- 1. گشودن برکت های آسمان و زمین 270
- 2. پایداری بر ایمان و روزی فراوان 270
- 3. تقوا و روزی 271
- 1. شکر نعمت و گشایش زندگی 272
- ب) شکر نعمت 272
- اشاره 272
- ادای حق اللّه و افزایش روزی 273
- اشاره 274
- شکر زبانی 274
- شکر عملی 274
- شکر قلبی 274
- 2. مراتب شکر نعمت 274
- اشاره 275
- ج) دعا و استغفار 275
- استغفار و فراوانی نعمت 276
- 2. بشارت نوح 276
- 1. بشارت هود 276
- 4. توصیه امام صادق علیه السلام 277
- 3. خطبه درخواست باران 277
- د) هجرت 278
- الف) حد تکوینی 279
- اشاره 279
- یک - حدود الهی 279
- اشاره 279
- بخش نهم: سطح مطلوب زندگی 279
- ج) حد اعتدال 280
- ب) حد تشریعی 280
- دو - نفی فقر و نداری 280
- اشاره 282
- سه - نفی زراندوزی 282
- ب) بدترین آثار زراندوزی 283
- اشاره 283
- الف) ریشه زراندوزی 283
- 1. نابودی دین و آخرت 283
- 2. فقر و آثار بد آن برای دیگران 284
- ج) پیشگیری از زراندوزی 285
- الف) تشویق به زندگی در حد عفاف و کفاف 286
- اشاره 286
- چهار - در حد عفاف و کفاف 286
- اشاره 288
- ب) حد سطح زندگی 288
- 2. اسراف بالاترین حد 289
- آیات اسراف و تبذیر 289
- نشانه های اسراف کار 290
- 3. اقتصاد و میانه روی 291
- اشاره 291
- اهمیت اقتصاد و تدبیر در زندگی 292
- توصیه قرآنی 293
- ج) الگوهای زندگی در حد عفاف و کفاف 294
- د) نقش دولت در سطح زندگی مردم 298
- اشاره 298
- 1. ترویج سطح مطلوب زندگی 298
- اشاره 299
- تأمین زندگی فردی 299
- 2. تأمین سطح مطلوب زندگی 299
- سطح زندگی دولت مردان 299
- اشاره 300
- 3. ایجاد تعادل اجتماعی 300
- تأمین در سطح زندگی اجتماعی 300
- ایجاد اشتغال 301
- نتیجه گیری نهایی 302
- نتیجه 302
- کار و برنامه سازان رسانه 307
- پیشنهادها 310
- پرسش های کارشناسی 314
فَاَوْحینا الیه اَنِ اصْنَعِ الفُلکَ بِاَعُینِنا و وَحْیِنا. (مؤمنون: 27)
پس به او وحی کردیم که: زیر نظر ما و[به] وحی ما کشتی را بساز.
و در جای دیگر آمده است: «وَ اصْنَعِ الفلکَ بِاَعیُنِنا وَ وَحْینا ...» (هود: 37)
واژه «اعیُنِنا» (پیش دیدگان ما) اشاره دارد که تمام کوشش های تو در این زمینه در حضور ما است. بنابراین با فکر راحت به کار خویش ادامه بده. طبیعی است این احساس که خداوند حاضر و ناظر است و محافظ و مراقب می باشد، به انسان هم توان و نیروی بیشتر و هم احساس مسئولیت می بخشد.
هم چنین از واژه «وحینا» بر می آید که نوح چگونگی ساختن کشتی را نیز از خدا می آموخت و باید هم چنین باشد؛ زیرا نوح از پیش خود نمی دانست که بزرگی طوفان آینده چه اندازه است تا کشتی خود را متناسب با آن بسازد؛ و وحی الهی او را در انتخاب بهترین روش ها یاری می کرد.(1)
امروزه صنعت کشتی سازی اهمیت زیادی دارد. از این رو، به پیروی از قرآن کریم می توان نسبت به آن اقدام نمود و در صورت نبودن شرایط لازم، خرید کشتی و بهره برداری از آن دست کم چیزی است که باید بدان توجه گردد.
13. گردش گری
گردش گری در قرآن زیر عنوان «سیر فی الارض» آمده است.
1- . تفسیر نمونه، ج 9، ص 90.