عالی همتان: کار و همت در سخن و سیره اندیشمندان و عارفان مسلمان صفحه 32

که مرده بود زنده ساختم، و در زنده کردن آن آبرو مصون می ماند. چون طمع در دل بنده ای جای گیرد، خواری و پستی و سرشکستی بر او خیمه خواهد زد».

و در مورد قطع طمع از دنیا، مولایمان امیرمؤمنان علیه السلام فرموده است:

«ای مردم! داستان شما به الاغی مانَد که چشمان او را بسته و او را در آسیابی بسته اند، شب و روزش را در آنچه سود اندک و رنج دراز دارد دور می زند و با این حال پندارد که مراحلی را پیموده و به منازلی رسیده است. تا وقتی که چشمانش را باز کنند، جای خود را مشاهده می کند و می بیند که از جایش تکان نخورده است. دوباره به کار قبلی ادامه داده و به حال اول باز می گردد، بنابراین [چنین کسی] به زیان کننده ترین مردم از نظر عمل ملحق می شود، یعنی: «آنان که تلاش هایشان در زندگی دنیا گم و نابود شده، با این حال گمان می کنند که کار نیک انجام می دهند.» قرن های گذشته بر همین منوال گذشت و آینده نیز بر همین گونه. پس خدا رحمت کند مردی را که برای خود توشه فراهم کند و آماده قبر [و برزخ] خود باشد و بداند که از کجاست و در کجاست و به کجا خواهد رفت».

و از شیخ کبیر پرسیدند که من الاین الی الاین؟

فرمود: من العلم الی العین.

... از کجا به کجا ؟ فرمود: از دانستن به مشاهده و دیدن.(1)

6. خواجه نصیرالدین طوسی

نوشته اند مرحوم خواجه نصیر الدین طوسی، آنچنان به تحصیل علوم عقلی و دینی علاقه داشت که شب ها کمتر به خواب می رفت و کتاب های متنوع و گوناگون در نزد خود می گذاشت و اگر از یکی خسته می شد، به دیگری می پرداخت. او برای آنکه کسالت را از خود دور سازد همیشه شب ها نزد خود آب داشت و با آن، رفع کسالت و خواب می کرد. در این شب ها و در