عالی همتان: کار و همت در سخن و سیره اندیشمندان و عارفان مسلمان صفحه 38

فصل سوم: همت و کار مضاعف در عمل بزرگان دین و دانش

1. حکیم ابن سینا (428ق)

دانشمند شهیر، ابن سینا (متوفای 427_ 428 ه_ . ق) در قسمتی از سرگذشت خود که به قلم او و شاگردانش نگارش یافته است، می گوید:

پس از چندی که گذشت، میل به مطالعه کتب طبّی کردم. علم طب از علوم سخت، برایم مشکل نبود و من در اندک وقتی، در آن مهارت یافتم و بیماران را معالجه می کردم و با تجربه بسیار، راه های مختلف معالجه بیماران بر من معلوم شد. با این همه، از مناظره در علم فقه و تعلّم آن فارغ نبودم. در آن وقت، از عمر من شانزده سال گذشته بود. پس تا مدت یک سال و نیم دیگر به جدّ، مشغول مطالعه و قرائت کتب شدم و بار دیگر، منطق سایر اجزای فلسفه را اعاده کردم. دراین مدت، شب ها نمی خوابیدم و روزها به غیر مطالعه و طلب علم، مشغول نمی شدم. قلم و کاغذ در پیش خود مهیا داشتم و هر حجتی که به نظرم می آمد، مقدمات آن را می نوشتم تا در آن نظر می کردم و شروط آن را منظور می داشتم، تا آنکه حقیقت آن مسئله بر من معلوم می شد. اگر در مسئله ای حیران می ماندم و بر حد وسط قیاس آن راه نمی بردم، به مسجدجامع می رفتم و نماز می گزاردم و نزد مبدع کل، ابتهال و تضرّع می کردم تا آنکه بر من منکشف می گردید و شب به خانه برمی گشتم و به قرائت و کتابت مشغول می شدم؛ و چون خواب بر من غلبه می کرد، یا ضعفی در خود مشاهده می نمودم، تجدید قوا