عالی همتان: کار و همت در سخن و سیره اندیشمندان و عارفان مسلمان صفحه 44

7. فخر المحققین

نوشته اند که علامه حلی رحمه الله به قصد استراحت، چند روزی به یکی از ییلاق های خوش آب و هوا مسافرت کرد. پس از بازگشت به وطن، مدتی فرزندش، فخرالمحققین را در نماز جماعت نمی دید. علت را جویا شد؛ فخرالمحققین به پدر گفت: «من در عدالت شما شک کرده ام.» علامه پرسید «چرا؟» جواب داد: «شما چند روز از عمر خود را برای تفریح و استراحت گذراندی و هیچ خدمتی انجام ندادی.» علامه در پاسخ فرمود: «اتفاقاً من در این چند روز، کتاب تبصره المتعلمین را نوشته ام.» اینجا بود که فرزند از پدر عذر خواست.

این کتاب یکی از مهم ترین متون فقهی، و دارای هشت هزار مسئله است.(1)

8. سعدالدّین تفتازانی

سعدالدین تفتازانی، که از پایه گذاران فن بلاغت در اسلام است، روزی خواست از اندازه همت فرزند خود آگاه شود؛ به اوگفت: «پسرم! هدف تو از تحصیل چیست؟» پسرگفت: «تمام همت من این است که از نظر معلومات به پایه شما برسم.» پدر از کوتاهی فکر فرزند متأثر شد و با لحنی محزون گفت: «اگر همت تو همین است، حتی به نیمی از مراتب علمی من هم نخواهی رسید؛ زیرا افق فکر تو بسیار کوتاه است. من که پدر تو هستم، آوازه علمی امام صادق علیه السلام را شنیده و از مراتب دانشش به وسیله آثاری که از او به یادگار مانده، آگاه بودم. پس در آغاز تحصیل، تمام همت من این بود که به پایه علمی این شخصیت بزرگ جهان انسانی برسم. من هرگز قابل قیاس با مقام