فعالیت علمی و فرهنگی علمای شیعه در عصر پهلوی صفحه 56

ص :57

1- همان، صص 575-590.
2- حمید بصیرت منش، علما و رژیم رضاشاه، ص 165.
3- حسین فردوست، وی درباره حمایت های رضاشاه از بهاییت می نویسد: «رضاشاه با بهاییت روابط حسنه داشت تا حدی که اسدالله صنیعی را که یک بهایی طراز اول بود، به آجودانی مخصوص ولی عهد منصوب کرد». ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، ج 1، ص 374.
4- تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی، صص 165 و 166

تندی با او داشت و دیگر به شاه اجازه نداد به ملاقاتش بیاید.(1)

در نهایت، راهکارهایی را که آیت اللّه العظمی بروجردی برای مقابله با بهاییت برگزیده بود، به ثمر نشست. از یک طرف، به دلیل روشنگری های ایشان و دیگر علما، تعدادی از بهایی ها توبه کردند و از کار خود دست برداشتند. از طرف دیگر، به دلیل فشارهایی که بر دربار و بهاییان وارد شد، فعالیت گسترده آنان محدود شد.(2)

2. لاابالی گری

2. لاابالی گری

پس از آنکه مشروطه از مسیر صحیح خود منحرف شد، روشن فکرانی چون میرزا ملکم خان و میرزا فتح علی آخوندزاده، فرهنگ بی هویتی تقلید و خودباختگی فرهنگی در برابر غرب را حاکم کردند. بدین ترتیب، ملتی که تا پیش از جریان مشروطیت به هویت ملی و مذهبی خود به شدت پای بند بود، در طول دو دهه حضور روشن فکران غرب زده، دچار کابوس سردرگمی هویتی و از خودبیگانگی گردید.(3)

رساله ای به نام نوشدارو یا وای درد ایرانیان که در همان دوران منتشر می شد، اوضاع را چنین تشریح می کند:

باری، علوم و صنایع جدید را که نیاموختند، کاش مردم را به قول خودشان به حال بربریت قدیم رها کرده، عادات و رفتار ایرانی را تغییر نداده، اقل امر صنایع و علوم ناقصه صنایع و علوم ناقصه کهنه پرستان که هزار سال زندگانی را به قناعت و سهولت می گذراندند، از دستشان نمی رفت و معدوم صرف نمی شد. در تمام لوازم زندگی، روز ما را محتاج به خارج و دادن