فعالیت علمی و فرهنگی علمای شیعه در عصر پهلوی صفحه 58

ص :59

1- همان، صص 135 و 136.
2- همان، ص 136.
3- تهاجم به روحانیت و حوزه های علمیه در تاریخ معاصر، تهران، مؤسسه فرهنگی قدر، 1379، ج 1، ص 65.
4- بیست سال تکاپوی اسلام شیعی در ایران، ص 411.

ملکه، به او تذکر داد که مسائل اسلامی را بیشتر رعایت کند. نتیجه آنکه سیاست مبارزه علمای شیعه با استبداد رضاخان و سکولاریزم و تجددخواهی، تضاد و تعارض جدی بین دین و دولت ایجاد کرد که سرانجام با برتری اندیشه و حرکت دینی بر سکولاریزم، به نقطه اطمینان و مرحله جدیدی وارد شد.

3. صوفی گری

3. صوفی گری

صوفی در اصل کسی است که به سنت ها و مستحبات می پردازد؛ محرمات، مکروهات و متشابهات را ترک و عمر خود را صرف عبادت و طاعت خدا می کند. وقتی جمعی افراطی و منحرف در این وادی وارد شدند، نوعی صوفی گری افراط آمیز و منحرف را به وجود آوردند. از جمله ویژگی های این نوع صوفی گری، افزون بر تمام افراطی گری هایش در مورد ترک دنیا، منع مردم از علم آموزی است. این ویژگی، یکی از مهم ترین حربه های رهبران صوفیه به شمار می آمد. آنان با این حربه، طرفداران خود را در نادانی نگه می داشتند تا آنچه را آنان می گویند، بدون قید و شرط بپذیرند. در زمان امامان معصوم علیهم السلام این گروه منحرف همواره معارض ایشان بودند. ازاین رو، امامان، آنها را نکوهیده و معارض و معاند شیعه معرفی کرده اند.(1)

رضاشاه برای کاستن از نفوذ مذهب شیعه از صوفی گری حمایت می کرد.(2) در این دوران، در کنار شکل کهن و پیشین صوفی گری، نوعی صوفی گری و درویش مآبی نیز میان روشن فکران فراماسونری ایران احیا و ترویج می شد که بخشی از آن تحت تأثیر خاورشناس معروف، ادوارد براون قرار داشت. افرادی چون محمدعلی فروغی و دیگر روشن فکران غرب زده این صوفی گری جدید را که خرابات آن لژهای فراماسونری بود، میان روشن فکران، پژوهشگران و استادان دانشگاه تبلیغ و ترویج