- اشاره 5
- اشاره 6
- 1. وظایف علما از دیدگاه روایات 6
- اشاره 6
- فصل اول: کلیات 6
- الف) وظایف علمی 7
- ج) وظایف سیاسی 9
- اشاره 10
- انحراف در مشروطیت و علل کنار گذاشته شدن روحانیت 12
- اشاره 18
- 1. تأسیس حوزه علمیه قم 18
- 2. اصلاح و بازسازی حوزه علمیه 19
- الف) بازسازی بنای حوزه علمیه 19
- اشاره 19
- ب) بازسازی ساختار آموزشی حوزه علمیه 20
- د) تثبیت مرجعیت واحد شیعه در حوزه علمیه 24
- 1. اعزام مبلّغان و مدرّسان دینی 28
- اشاره 28
- 3. ساخت بیمارستان در قم 29
- 2. توجه به محرومان 29
- 4. کمک در زمان بروز بلایای طبیعی 30
- 5. ساخت کتاب خانه 30
- 1. دستاوردهای علمی و فرهنگی حوزه علمیه در سطح جامعه 31
- اشاره 31
- ب) کشف الاسرار 32
- 2. کتاب های چاپ شده علما در عصر پهلوی 32
- اشاره 32
- الف) جامع احادیث الشیعه 32
- ج) اصول فلسفه و روش رئالیسم 33
- 3. انتشار نشریه های مذهبی 34
- 5. ورود علما به مراکز فرهنگی 40
- 6. پیوند فعالیت های علمی و فرهنگی با فعالیت های سیاسی 42
- اشاره 44
- 1. هدف اصلی رضاخان از کشف حجاب و قانون متحدالشکل کردن لباس 44
- 2. پی آمدهای کشف حجاب و متحدالشکل کردن لباس 45
- الف) بررسی دیدگاه و عملکرد مخالفان 47
- 3. موضع گیری های علما در برابر کشف حجاب و متحدالشکل کردن لباس 47
- اشاره 47
- ب) بررسی دیدگاه و عملکرد موافقان 50
- 4. پی آمدهای مبارزه علما با کشف حجاب و متحدالشکل کردن لباس 51
- 1. بابی گرایی و بهایی گرایی 53
- اشاره 53
- 2. لاابالی گری 56
- 3. صوفی گری 58
- 4. آیین های غیراسلامی 59
- اشاره 64
- اشاره 65
- 1. دسته بندی علما در برخورد با حکومت پهلوی 65
- اشاره 65
- الف) مخالفان مبارزه با حکومت 65
- اشاره 66
- 2. شیوه های مبارزه علما با حکومت پهلوی 66
- ب) موافقان مبارزه با حکومت 66
- الف) شیوه نظامی 67
- ج) رویکرد غالب 72
- 1. حضور علما در مجلس شورای ملی 74
- اشاره 74
- 2. فعالیت های مدرس در مجلس شورای ملی 75
- 3. حمایت علما از آزادی و انتخابات آزاد و حضور مردم در صحنه سیاسی 79
- الف) عامل پیدایش حزب توده 82
- یک - مسئله روشن فکری 82
- اشاره 82
- اشاره 82
- 1. بررسی روابط علما با حزب توده و جبهه ملی 82
- اشاره 82
- دو - دخالت های خارجی 82
- ب) حرکت جبهه ملی 84
- 2. حمایت روحانیت از ملی شدن صنعت نفت 85
- 3. برخورد روحانیت با کودتای 28 مرداد 90
- 1. اجماع عمومی در مورد رهبری امام خمینی رحمه الله در نهضت 98
- اشاره 98
- اشاره 99
- 2. کاپیتولاسیون در ایران 99
- تحلیل برخورد علما، به ویژه امام خمینی رحمه الله با مسئله کاپیتولاسیون 102
- 3. تبعید امام خمینی رحمه الله و پی آمدهای آن 104
- 4. توهین به امام خمینی رحمه الله و ورود نهضت به نقطه عطف خود 106
- 5. بررسی فعالیت های دیگر علمای حاضر در نهضت 108
- اشاره 110
- فصل پنجم: توجه علما به مسائل جهان اسلام 110
- 1. توجه به مسئله فلسطین و مبارزه با صهیونیسم 111
- 2. رابطه میان ادامه مبارزه بر ضد رژیم شاه و توجه به مسئله فلسطین 113
- 3. حمایت از دیگر جنبش های آزادی بخش مستضعفان جهان 115
- 1. تشویق مردم به حضور همه جانبه در مبارزه ها 117
- اشاره 117
- 2. استراتژی انقراض حکومت پهلوی 118
- 3. ناتوانی رژیم شاه در سرکوب علما و مردم 118
- 4. دست یابی علما به ثمره فعالیت های چندین ساله؛ انقلاب اسلامی 120
- 5. نظریه جمهوری اسلامی برای حفظ دستاوردهای انقلاب اسلامی 121
- اشاره 123
- 1. محورهای برنامه ریزی کلان 124
- اشاره 124
- الف) افزایش سطح آگاهی های مردم 124
- ب) توجه به عنصر جذابیت و تنوع در برنامه ها 125
- ج) توجه به عنصر قابلیت استفاده عمومی از برنامه ها 126
- د) پرهیز از اغراق و خارج نشدن از هدف اصلی 126
- ه) ضرورت بهره گیری از کارشناسان 126
- 2. نقد برنامه های موجود در صدا و سیما 127
- الف) قالب داستانی و سریالی 129
- اشاره 129
- 3. پیشنهادهای برنامه سازی 129
- ب) قالب گزارش 130
- ج) برنامه مستند 130
- ه) برگزاری سمینار و میزگرد 131
- د) ساخت نماآهنگ و اسلاید 131
- و) ساخت برنامه انیمیشن 132
- ز) برگزاری مسابقه رادیویی و تلویزیون 132
- پرسش های مردمی 132
- پرسش های کارشناسی 133
ص:7
زیر فصل ها
فصل اول: کلیات
فصل دوم: خاستگاه فعالیت عالمان شیعه
فصل سوم: فعالیت های اجتماعی و خدماتی حوزه علمیه
فصل چهارم: فعالیت های علمی و فرهنگی حوزه علمیه
فصل پنجم: مبارزه با انحراف های اجتماعی (کشف حجاب و متحدالشکل کردن لباس)
فصل ششم: مبارزه با جریان های فکری منحرف
فصل اول: کلیات
اشاره
فصل اول: کلیات
عالمان شیعی در طول تاریخ همواره نقش تعیین کننده ای در سرنوشت امت اسلامی و به ویژه ملت ایران داشته اند. تاریخ نشان می دهد که هرگاه علمای شیعه در سایه بالندگی و پویایی در راه حق گام برداشته اند، توانسته اند جامعه را در مسیر این بالندگی قرار دهند و منشأ برکات فراوان باشند. برعکس، هرگاه از وظایف خود غافل مانده اند، عرصه برای رشد افکار منحرف فراهم شده و جامعه نیز تا حدود زیادی اسیر این انحراف ها گردیده است.
در این بخش، نخست وظایف علما را از دیدگاه روایات بررسی خواهیم کرد. سپس به صورت گذرا به نقش عالمان دینی در شکل گیری نهضت مشروطیت اشاره می کنیم و در فصل های بعدی فعالیت های عالمان را در دو حوزه علمی و فرهنگی پی خواهیم گرفت.
1. وظایف علما از دیدگاه روایات
اشاره
1. وظایف علما از دیدگاه روایات
در روایتی از کتاب کافی می خوانیم: «الفقهاءُ اُمناء الرسل مالم یدخلوا فی الدنیا؛(1) فقها، امین و مورد اعتماد پیامبرانند تا هنگامی که وارد دنیا نشده باشند».
بسیاری از علمای طراز اول شیعه، با استناد به این روایت معتقدند منظور روایت این است که آنها موظفند آنچه را از انبیا (و دیگر ائمه) گرفته اند، بدون هیچ گونه خیانتی برای مردم بیان کنند. البته آنها صرفا بیان مسائل و احکام شرعی را کافی نمی دانند و معتقدند فقیه باید زمینه لازم را برای اجرای احکام الهی فراهم سازد.(2)