فعالیت علمی و فرهنگی علمای شیعه در عصر پهلوی صفحه 67

ص :68

1- خاطرات و حکایت ها، ج 3، صص 73 - 75.
2- عباس علی عمید زنجانی، فقه سیاسی، تهران، مؤسسه انتشارات امیرکبیر، ج 2، ص 84.
3- همان، ص 21.
4- همان، ص 163.

الف) شیوه نظامی

ب) شیوه سیاسی

ج) رویکرد غالب

الف) شیوه نظامی

الف) شیوه نظامی

عده ای از روحانیان جوان و پرجنب وجوش با روحیه انقلابی بالا، گروه «فداییان اسلام» را تشکیل دادند که رهبری این گروه را سیدمجتبی میرلوحی، مشهور به نواب صفوی بر عهده داشت.

در سال 1324، هنگامی که سیداحمد کسروی با انتشار کتاب هایی، ارزش های شیعی را به چالش کشیده بود، نواب صفوی که در نجف اشرف تحصیل می کرد، به نمایندگی از طرف حوزه علمیه نجف به ایران آمد تا بر ضد انحراف هایی که کسروی به وجود آورده بود، مبارزه کند. ازاین رو، پس از قانع نشدن کسروی با بحث و مذاکره، نواب به فکر از میان برداشتن او افتاد. بنابراین، تپانچه ای تهیه کرد و در نخستین اقدام، کسروی را مضروب ساخت و خودش نیز زندانی شد.(1) نواب با حمایت های فراوانی که از او به عمل آمد، پس از گذشت یک هفته، از زندان آزاد شد. وی پس از رهایی از زندان، با نظریه «ضرورت تشکیلات ایدئولوژیک، قاطع و از جان گذشته» موفق شد بسیاری از جوانان را به سوی خود جذب کند و جمعیت فداییان اسلام را سازمان دهد.(2)

از جمله ویژگی های فداییان اسلام این بود که فعالیت های خود را مخفیانه انجام نمی دادند، بلکه با صدور اعلامیه هایی، اهداف و مقاصد خود؛ یعنی «برقراری و اجرای احکام اسلامی» را بیان می داشتند. در نخستین گام، این گروه، کار نیمه تمام نواب را به پایان رساندند و کسروی را که جسارت و اهانت به تشیع را از حد گذرانده بود، کشتند. سه نفر از فداییان به نام های سیدحسن امامی و برادرش، سید علی امامی و آقای