- اشاره 5
- 1. وظایف علما از دیدگاه روایات 6
- اشاره 6
- اشاره 6
- فصل اول: کلیات 6
- الف) وظایف علمی 7
- ج) وظایف سیاسی 9
- اشاره 10
- انحراف در مشروطیت و علل کنار گذاشته شدن روحانیت 12
- اشاره 18
- 1. تأسیس حوزه علمیه قم 18
- الف) بازسازی بنای حوزه علمیه 19
- اشاره 19
- 2. اصلاح و بازسازی حوزه علمیه 19
- ب) بازسازی ساختار آموزشی حوزه علمیه 20
- د) تثبیت مرجعیت واحد شیعه در حوزه علمیه 24
- 1. اعزام مبلّغان و مدرّسان دینی 28
- اشاره 28
- 3. ساخت بیمارستان در قم 29
- 2. توجه به محرومان 29
- 4. کمک در زمان بروز بلایای طبیعی 30
- 5. ساخت کتاب خانه 30
- 1. دستاوردهای علمی و فرهنگی حوزه علمیه در سطح جامعه 31
- اشاره 31
- الف) جامع احادیث الشیعه 32
- 2. کتاب های چاپ شده علما در عصر پهلوی 32
- ب) کشف الاسرار 32
- اشاره 32
- ج) اصول فلسفه و روش رئالیسم 33
- 3. انتشار نشریه های مذهبی 34
- 5. ورود علما به مراکز فرهنگی 40
- 6. پیوند فعالیت های علمی و فرهنگی با فعالیت های سیاسی 42
- 1. هدف اصلی رضاخان از کشف حجاب و قانون متحدالشکل کردن لباس 44
- اشاره 44
- 2. پی آمدهای کشف حجاب و متحدالشکل کردن لباس 45
- 3. موضع گیری های علما در برابر کشف حجاب و متحدالشکل کردن لباس 47
- الف) بررسی دیدگاه و عملکرد مخالفان 47
- اشاره 47
- ب) بررسی دیدگاه و عملکرد موافقان 50
- 4. پی آمدهای مبارزه علما با کشف حجاب و متحدالشکل کردن لباس 51
- 1. بابی گرایی و بهایی گرایی 53
- اشاره 53
- 2. لاابالی گری 56
- 3. صوفی گری 58
- 4. آیین های غیراسلامی 59
- اشاره 64
- اشاره 65
- اشاره 65
- الف) مخالفان مبارزه با حکومت 65
- 1. دسته بندی علما در برخورد با حکومت پهلوی 65
- 2. شیوه های مبارزه علما با حکومت پهلوی 66
- اشاره 66
- ب) موافقان مبارزه با حکومت 66
- الف) شیوه نظامی 67
- ج) رویکرد غالب 72
- اشاره 74
- 1. حضور علما در مجلس شورای ملی 74
- 2. فعالیت های مدرس در مجلس شورای ملی 75
- 3. حمایت علما از آزادی و انتخابات آزاد و حضور مردم در صحنه سیاسی 79
- الف) عامل پیدایش حزب توده 82
- اشاره 82
- یک - مسئله روشن فکری 82
- اشاره 82
- 1. بررسی روابط علما با حزب توده و جبهه ملی 82
- دو - دخالت های خارجی 82
- اشاره 82
- ب) حرکت جبهه ملی 84
- 2. حمایت روحانیت از ملی شدن صنعت نفت 85
- 3. برخورد روحانیت با کودتای 28 مرداد 90
- 1. اجماع عمومی در مورد رهبری امام خمینی رحمه الله در نهضت 98
- اشاره 98
- اشاره 99
- 2. کاپیتولاسیون در ایران 99
- تحلیل برخورد علما، به ویژه امام خمینی رحمه الله با مسئله کاپیتولاسیون 102
- 3. تبعید امام خمینی رحمه الله و پی آمدهای آن 104
- 4. توهین به امام خمینی رحمه الله و ورود نهضت به نقطه عطف خود 106
- 5. بررسی فعالیت های دیگر علمای حاضر در نهضت 108
- فصل پنجم: توجه علما به مسائل جهان اسلام 110
- اشاره 110
- 1. توجه به مسئله فلسطین و مبارزه با صهیونیسم 111
- 2. رابطه میان ادامه مبارزه بر ضد رژیم شاه و توجه به مسئله فلسطین 113
- 3. حمایت از دیگر جنبش های آزادی بخش مستضعفان جهان 115
- 1. تشویق مردم به حضور همه جانبه در مبارزه ها 117
- اشاره 117
- 2. استراتژی انقراض حکومت پهلوی 118
- 3. ناتوانی رژیم شاه در سرکوب علما و مردم 118
- 4. دست یابی علما به ثمره فعالیت های چندین ساله؛ انقلاب اسلامی 120
- 5. نظریه جمهوری اسلامی برای حفظ دستاوردهای انقلاب اسلامی 121
- اشاره 123
- 1. محورهای برنامه ریزی کلان 124
- اشاره 124
- الف) افزایش سطح آگاهی های مردم 124
- ب) توجه به عنصر جذابیت و تنوع در برنامه ها 125
- د) پرهیز از اغراق و خارج نشدن از هدف اصلی 126
- ج) توجه به عنصر قابلیت استفاده عمومی از برنامه ها 126
- ه) ضرورت بهره گیری از کارشناسان 126
- 2. نقد برنامه های موجود در صدا و سیما 127
- 3. پیشنهادهای برنامه سازی 129
- الف) قالب داستانی و سریالی 129
- اشاره 129
- ب) قالب گزارش 130
- ج) برنامه مستند 130
- د) ساخت نماآهنگ و اسلاید 131
- ه) برگزاری سمینار و میزگرد 131
- پرسش های مردمی 132
- و) ساخت برنامه انیمیشن 132
- ز) برگزاری مسابقه رادیویی و تلویزیون 132
- پرسش های کارشناسی 133
ص :76
1- پارلمانتاریسم در ایران، تهران، انتشارات مرکز اسناد، 1379، ص 219.
2- احمد کسروی، تاریخ مشروطه ایران، تهران، امیرکبیر، 1363، ص 86.
در میان علما، عده ای هم با نظام پارلمانی مخالفت می ورزیدند، ولی در نفی مجلس کاری نمی کردند، کسانی چون شیخ فضل اللّه نوری هم که بعدها در جبهه مخالف با مشروطه خواهان قرار گرفت، با اساس مشروطه موافق بود. او تنها با نوع اعمال مشروطیت و فاصله گرفتن آن از مشروعیت دینی مخالفت می ورزید.(1)
در نهایت با تمام فراز و نشیب ها بعد از تشکیل مجلس، روحانیت به عنوان یکی از پنج طیفی که در مجلس بودند، نمایندگانی را راهی مجلس کردند. آیت اللّه بهبهانی و آیت اللّه طباطبایی در جریان تشکیل اولین مجلس و در جلسه های اولیه آن حضور مؤثر و فعالی داشتند.(2) از آن به بعد هم، علما به صورت مستمر در مجالس بعدی حضور یافتند و حتی بعد از جوّسازی های فراوانی که بر ضد روحانیت بیدار مشروطه وجود داشت، حضور علما در مجلس ادامه یافت. برای مثال، افرادی چون شهید سیدحسن مدرس، پنج دوره پیاپی در مجلس حضور داشت و پس از او هم افرادی چون آیت اللّه سید ابوالقاسم کاشانی در مجلس دوران پهلوی حضور مؤثر و پررنگی داشتند.
2. فعالیت های مدرس در مجلس شورای ملی
2. فعالیت های مدرس در مجلس شورای ملی
سیدحسن مدرس، از جمله کسانی است که نامش با مجلس و سیاست در هم آمیخته است. مخالفت های مدرس با رضاخان در دورانی که کسی را یارای نفس کشیدن نبود، از وی شخصیتی ممتاز و بی باک ساخته است. مدرس جزو نخستین افرادی بود که رضاخان را شناخت و درصدد بود تا راهی برای جلوگیری از استبداد روزافزون وی بیابد. شهید مدرس، این راه را در مجلس شورا جست وجو می کرد.