فعالیت علمی و فرهنگی علمای شیعه در عصر پهلوی صفحه 84

ص :85

1- حدیث پیمانه، ص 270.
2- همان، ص 271.
3- از جمله اقدامات مؤثر در این زمینه، مباحث علامه طباطبایی و مقالات ایشان بود که بعدها در قالب کتاب اصول فلسفه و روش رئالیسم به چاپ رسید که حتی با گذشت دهه های مختلف هنوز هم نقدی بر این کتاب از سوی روشن فکران نوشته نشده است. به فصل چهارم از بخش اول، کتاب های چاپ شده از سوی علما مراجعه کنید.

در عرصه سیاسی ادامه یافت.(1)

ب) حرکت جبهه ملی

ب) حرکت جبهه ملی

حرکت جبهه ملی، برعکس حزب توده که ریشه های خارجی داشت، از انگیزه های قوی «ناسیونالیستی» سرچشمه می گرفت. این حرکت متشکل از گروهی از روشن فکران بود که به دلیل مخالفت با استعمار و به ویژه مقاومت در مقابل انگلستان، وارد عرصه سیاسی کشور شدند.(2)

اوج حرکت و جوشش این جریان را باید در مسئله نهضت ملی شدن صنعت نفت جست وجو کرد. برخلاف حزب توده که دنباله رو سیاست شوروی بود، جبهه ملی با حمایت بخشی از نیروهای مذهبی، در به ثمر رسیدن نهضت ملی شدن صنعت نفت نقش مهم و اساسی داشت. این جبهه منشأ مذهبی قوی نداشت، ولی برخلاف حزب توده، با نیروهای مذهبی گاه در یک سنگر مبارزاتی قرار می گرفت. جریان ملی شدن صنعت نفت، نمونه این همکاری بود. جبهه ملی تا زمانی که از حمایت نیروهای مذهبی بهره مند بود، توان و قدرت قابل ملاحظه ای داشت، ولی به تدریج پس از رسیدن به قدرت از نیروهای مذهبی فاصله گرفت و با سیاست های غیردینی و گاه ضددینی خود، زمینه دشمنی با نیروهای مذهبی را فراهم ساخت. به دلیل همین فاصله گرفتن از نیروهای مذهبی و گرایش به بیگانگان، به تدریج از دامنه قدرت و نفوذ این جبهه کاسته شد و در نهایت به شکست آن و