فعالیت علمی و فرهنگی علمای شیعه در عصر پهلوی صفحه 90

ص :91

1- احمدخلیل اللّه مقدم، تاریخ جامع ملی شدن صنعت نفت ایران، تهران، نشر علم، صص 146و147.
2- روحانیت و اسرار فاش نشده از نهضت ملی شدن صنعت نفت، صص 21 و22.
3- همان، ص 22.
4- همان، ص 25.
5- حدیث پیمانه، ص 280.

پیروزی ایران در دادگاه بین المللی لاهه بود. بعد از مدت ها کش و قوس و با پی گیری های دکتر مصدق و حمایت های علما و مردم، در 30 تیر 1331، این دادگاه به نفع ایران به عدم صلاحیت خود در دعوا رأی داد.

3. برخورد روحانیت با کودتای 28 مرداد

3. برخورد روحانیت با کودتای 28 مرداد

با وجود همکاری نیروهای مذهبی و ملی در جریان ملی شدن صنعت نفت و تفاهم و توافق آنها بر این مسئله، پس از دوره دوم نخست وزیری دکتر مصدق، کم کم زمزمه هایی مبنی بر اختلاف این نیروها به گوش رسید. نخستین جرقه های این اختلاف، هنگام درخواست دکتر مصدق مبنی بر تجدید اختیارات از مجلس شروع شد. مصدق که پیش از این اختیاراتی را برای مبارزه با فساد و به ویژه برای کام یاب شدن در فروش نفت از مجلس کسب کرده بود، برای دومین بار در جلسه علنی 18 دی 1331، درخواست خود را به وسیله باقر کاظمی، معاون نخست وزیر مطرح ساخت(1) که این بار با مخالفت تعداد زیادی از نمایندگان روبه رو شد. شخص آیت اللّه کاشانی هم این مسئله را مغایر با قانون اساسی دانست و با آن مخالفت ورزید.(2) این نخستین شکاف بین نهضت ملی و نیروهای مذهبی بود.

واکنش جبهه ملی و شخص دکتر مصدق که برای نخستین بار با مخالفت مجلس روبه رو می شد، شدید و غیرمنطقی بود. او به موضع گیری شدیدی در مقابل نیروهای مذهبی و به ویژه شخص آیت اللّه کاشانی دست زد. در این بین، عده ای هم از این اختلاف ها سوءاستفاده کردند و به آن دامن زدند. کار به جایی رسید که مصدق و یارانش، درصدد منحل کردن