- اشاره 13
- اهداف داستانهای قرآنی 14
- جدایی تفسیر از داستان 25
- نقشی که قَصّاصان در نشر اسرائیلیات ایفا کردند 30
- ظهور قَصّاصان رسمی 33
- تدوین حدیث تا چه حدّ آن را از اسرائیلیات رهایی داد 44
- 1 - اصحاب کهف در منابع یهودی 52
- 2 - اصحاب کهف یا خفتگان هفتگانه در منابع مسیحی 53
- 3 - داستان اصحاب کهف در منابع اسلامی 61
- 4 - موضع مفسّران و مورّخان مسلمان نسبت به داستان اصحاب کهف 68
- اشاره 81
- اوّل - اشخاص 88
- دوم - زمان 89
- سوم - مکان 92
- چهارم - حوادث 93
- نتایج این تحلیل 102
- اشاره 125
- ارتباط اصحاب کهف با یهود 126
- طایفه های یهودی 129
- طایفه آسینیین 129
- داستان پیدا شدن طومارهای بحرالمیّت 139
- سرگذشت طایفه قمران 147
- اهمیّت اسناد قمران 154
- برخی نتایج که از بررسیهای اسناد قمران به دست آمده است 162
- اشاره 162
- اوّل - بشارت تورات قمران به ظهور محمّد(ص) پیامبر اسلام 163
- دوم - نخستین کنیسه یهود، نظامات وآرای طایفه قمران را اقتباس کرد 165
- سوم - اقتباس وظایف (معلّم) و نسبت دادن آنها به مسیح علیه السلام از سوی کنیسه 167
- طایفه نصارا یا نذریّون 170
- رابطه میان ابیونیّین و دو طایفه آسینها ونصارا 183
- اشاره 193
- موقعیّت کهف (غار) 199
- رقیم 207
- دو دستگی درباره اصحاب کهف 220
- عدد اصحاب کهف 240
- حکمت برانگیختن جوانان در کهف 247
- اوّل : منابع عربی 275
- الف - کتب 275
- ب - دائره المعارف 276
- دوم - منابع لاتین 276
- ج - مجلاّت 276
شاروبیم در کتابش به نام کافی نقل کرده که اصحاب کهف از ساکنان شهر منبج بوده اند و غار آنها در آن جاست.(1)
اخیرا پیرامون «اصحاب کهف» پژوهشهای تازه ای صورت گرفته از جمله آنها پژوهشهایی است که لویس ماسینیون(2) خاورشناس فرانسوی انجام داده و در سال 1961م کتابی به نام خفتگان هفتگانه - اصحاب کهف به زبان فرانسه نوشته و منتشر کرده است. در این کتاب، آگاهیهاو برداشتهایی را که براساس دیدگاه دینی او استوار است، ذکر کرده و به نقل از دکتر جیشوند گفته است: «اصحاب کهف» فضیلت بزرگی را در تقویت ایمان مسیحیان شهر «افسوس» دارا هستند، چه مسیحیان خواب مریم و یوحنّا را از حیث طول مدّت و سپس برانگیختن آنها مانند خواب اصحاب کهف می دانند.
دیگر، پژوهشهایی است که «جان کلود بیکارو» به عمل آورده و او نیز فرانسوی است. وی در بررسیهای خود بر داستان «خفتگان هفتگانه» عنوان «حجرالزاویه للحوار الاسلامی المسیحی» را اطلاق کرده، و بر آنچه آن را اتّفاق این دو دیانت بر اندیشه: «اخلاص و فنا در بندگی خدا، ایستادگی در برابر ستم و آزار واثبات نظریه زندگی پس از
مرگ» نامیده تکیه کرده است.(3)
3 - داستان اصحاب کهف در منابع اسلامی
قطع نظر از آنچه درباره اصحاب کهف در کتابهای مفسّران و تاریخ نگاران وجز آنها نقل شده، اصولاً داستان اصحاب کهف به شکل صحیح و مشخّص خود
در قرآن کریم سوره شماره 18 که همین نام ( سوره کهف را دارد) ذکر شده، واین سوره جز برخی آیات آن که در مدینه نازل شده، مکّی است. در احادیث نبوی صلی الله علیه و آله و اقوال صحابه، چیزی که اشاره به تفصیل این داستان داشته باشد، دیده نمی شود. از این رو، قرآن کریم،
1- تاریخ موجات الجنس العربی و دولها و مآثرها فی بلاد الشام، محمد عزه دروزه، ص 323.
2- خاورشناس فرانسوی 1962 - 1883م درجه دکترا در ادبیات را داشته، و استاد «کلژدوفرانس» و «مدرسه تتّبعات عالیه» و رئیس مؤسسه تتبعات ایرانی وعضو وابسته فرهنگستان ایران بوده و تألیفاتی درباره منصور حلاج دارد، نیز کتابی به نام مباهله مدینه و تقدیس فاطمه علیهاالسلام» از او به جا مانده است (فرهنگ معین) - م.
3- اهل الکهف، محمّد تیسیر ظبیان، ص 45.