- مقدمه 1
- اشاره 6
- ام اَیْمَن 7
- أم علی همسر شهید [اول (م786ق)] «ره» 8
- حمیده دخترمولانا محمد شریف بن شمس الدین محمد رویدشتی اصفهانی 8
- حُسْنیه 10
- فاطمه دختر شیخ محمد بن احمد بن عبداللّه بن حازم عکبری 10
- دختر شیخ علی منشار 11
- آمنه خاتون دختر ملا محمد تقی مجلسی 11
- دختر مسعود ورّام 12
- دختر سیّد مرتضی 13
- مادر سید بن طاووس 13
- دختران شیخ طوسی 14
- شرح نهج البلاغه ابن میثم به خط زنی فاضل 14
- خواهر ملا رحیم اصفهانی 14
- سیده سکینه دختر مکرمه مولانا حسین بن علی بن ابی طالب علیهم السلام 14
- اشاره 16
- ابو احمد موسوی 17
- ابو اسحاق بن بحیراصفهانی 17
- ابو اسامه 17
- ابو اسحاق سَبیعی 18
- ابو البدر 24
- ابوالاسود دئَلی / دُؤَلی 24
- ابو ایّوب انصاری [52ه / 672م، نام او خالدبن زید خزرجی است] 24
- «باب باء» 24
- ابوالبرکات 27
- ابوبکر خوارزمی 28
- ابوبکر گرگانی 28
- ابوالبرکات خوزی 31
- ابوالبرکات مشهدی 31
- ابوبکر تایبادی 32
- ابوالبرکات مشهدی / علوی 32
- ابوبکر دوری 33
- ابوبکر بن دُرید ازدی 33
- ابوبکر جعابی 33
- ابوبکر مدائنی کاتب 34
- ابوبکر بن عیّاش 34
- ابوبکر صولی 34
- ابوبکر قاضی 35
- ابوالتحف 35
- «باب تاء» 35
- ابوتراب حسنی 36
- ابو تراب بن رؤیه قزوینی 36
- ابوتراب خطیب 36
- «باب جیم» 37
- ابو تمّام 37
- ابو جعفر 37
- ابو جعفر اشعری 38
- ابو جعفر بن جریر طبری 38
- ابو جعفر بن فقیه أمیرکا بن أبو النجمی مصدری مقیم قریه جنبده 38
- ابو جعفر بن رستم طبری 38
- ابو جعفر کمیح 39
- ابو جعفر طوسی متأخر 39
- ابو جعفر طوسی 39
- ابو جعفر بن محسن حلبی 39
- ابو جعفر نیشابوری 40
- ابو جعفر بن معیّه حسنی 40
- ابو جعفر بن مولانا محمد امین استرآبادی 40
- ابو جعفر بن مهدی بن عابد ابوالحرب حسینی مرعشی 40
- ابو جعفر بن قِبَهْ 41
- ابو جعفریون 41
- ابو جعفر بن هارون بن موسی تلعکبری 41
- «باب حاء» 42
- ابو حبیش متکلم 42
- ابو حاتم رازی 42
- ابو الجود بن نصراللّه تتوی 42
- ابوالحسن بن احمد شاذان 43
- ابوالحسن فقیه شاذانی 43
- ابوالحسن 43
- ابوالحسن بن ملا احمد ابیوردی کاشانی 44
- ابوالحسن ایادی 45
- ابوالحسن کاشی 45
- ابوالحسن باوردی 46
- ابوالحسن بغدادی سورائی بزاز 46
- ابوالحسن شرفه 46
- ابوالحسن بصروی 47
- ابوالحسن سمری 47
- ابوالحسن بصری کاتب 47
- ابوالحسن بکری 48
- ابوالحسن خازن 49
- ابوالحسن بن سعدویه قمی 51
- ابوالحسن بن شاذان 51
- ابوالحسن راوندی 51
- ابوالحسن سمسی 52
- ابوالحسن بن صفّار 52
- ابوالحسن طبری 52
- ابوالحسن فارسی 52
- ابوالحسن بن عریضی 53
- ابوالحسن شعرانی 53
- ابوالحسن بن طباطبا علوی شاعر 54
- ابوالحسن بن علوان حسینی شامی عاملی 55
- ابوالحسن بن علی بن محمد بن مهدی 55
- ابوالحسن بن طباطبا علوی 55
- ابوالحسن فراهانی شیرازی 56
- ابوالحسن بن شیخ ابوالقاسم زیدبن حسین بیهقی 56
- ابوالحسن قاینی 58
- ابوالحسن لؤلؤیی 60
- ابوالحرب بن علی حسینی 60
- ابوالحسن کیدری 60
- ابوالحسن منصوری 60
- ابوالحسن موسوی عاملی 61
- ابوالحسن مجاشعی 61
- ابوالحسن علی بن ابی طالب هموسه فرزادی 61
- سید ابوالحسن بن نورالدین علی بن علی بن حسین بن ابی الحسن موسوی عاملی جبعی 62
- ابوالحسن نحوی 62
- ابوالحسن نحوی 62
- ابوالحسین بن ابو جیّد قمی 62
- ابوالحسین بن علی بن مرائی علوی 63
- ابوالحسین راوندی 63
- ابوالحسین بن احمد عطّار 63
- ابوالحسین بن احمد قمی 63
- ابوالحسین بن محمد بن ابی سعید 64
- ابوالحمد 64
- ابو خلیفه 65
- ابوالحسین وارانی 65
- ابوالحسین نصیبی 65
- ابوالحسین بن مهلوس علوی موسوی 65
- «باب خاء» 65
- ابودَجانه 66
- ابوالدنیا 67
- ابوذر [ت 32ه / 652م] 67
- «باب ذال» 67
- ابوالربیع شامی عاملی 68
- «باب را» 68
- ابوالرضا حسینی راوندی 68
- ابوالرضا حسنی راوندی 68
- ابوزید کبابکی کحی حسینی گرگانی 69
- ابوسعد بن حسن صلتی 69
- ابوسعد بن طاهر 69
- «باب سین» 69
- ابوالسعادات 69
- ابوسعید نیشابوری 70
- ابوسعد [بن] فرخان، نزیل کاشان 70
- ابوسعید خزاعی 70
- ابوسعید خُدَری 70
- ابو سلیمان فخرالدین داوود بن ابوالفضل مولانا تاج الدین محمد بن داوود 71
- ابوسهل بغدادی 71
- «باب شین» 73
- ابوالشرف اصفهانی 73
- «باب صاد» 74
- ابوصالح حلبی 74
- ابوصابر بن احمد 74
- ابوالصلت بن عبدالقاهر 75
- ابو صمصام 75
- ابوالصلاح حلبی 75
- ابوصمصام بن معبد حسینی 76
- «باب طا» 76
- ابوطالب استرآبادی 76
- ابوطالب بن امیر ابوالفتح حسینی 76
- ابوطالب بن شیخ اسماعیل رازانی 77
- ابوطالب استرآبادی 77
- ابوطالب امامی اصفهانی 78
- ابوطالب حسینی بسی 79
- ابوطالب تبریزی 79
- ابوطالب استرآبادی 79
- ابوطالب حسینی قصبی 79
- ابوطالب بن عبدالسمیع 80
- ابوطالب بن غرور 80
- ابوطالب بن رجب 80
- ابوطالب، والد ارجمند حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام 80
- ابوطالب بن مهدی علوی سیلقی 81
- ابوطالب هاشمی 81
- ابوطالب هروی 81
- ابوالعباس مستغفری 82
- «باب عین» 82
- ابوطیب 82
- ابو عبداللّه 83
- ابوالعباس بن نوح 84
- ابو عبدالرحمن مسعودی 84
- ابو عبداللّه بن شاذان 84
- ابو عبداللّه بزوفری 84
- ابو عبدالرحمن بزوفری 84
- ابو عبداللّه بن حمّاد انصاری 85
- ابو عبداللّه حلوانی 85
- ابو عبداللّه بزوفری 85
- ابو عبداللّه بن خمری خزّاز 85
- ابو عبداللّه دوریستی 86
- ابو عبداللّه بن فارسی 86
- ابو عبداللّه معروف به نعمت 86
- ابو عبداللّه قزوینی 86
- ابو عبداللّه مرزبانی 87
- ابو عبداللّه دوریستی 87
- ابو عبداللّه بن محمّد حسنی 87
- ابو عبداللّه نیشابوری 87
- ابو العلاء حافظ 88
- ابو العتاهیه 88
- ابو علی 88
- ابو علی محمد بن منصور حسینی 88
- ابو عفان بن احمد بن بندار 88
- ابو علی بزوفری 89
- ابو عمرو زاهد 89
- ابو علی بن جنید 90
- ابو علی طبرسی 90
- ابو علی بن طاهر سیوری 90
- ابو علی بن حمزه موسوی 90
- ابو علی تنوخی 90
- ابو عیسی زرّاق 91
- ابو علی طوسی 91
- ابو علی موضح 91
- ابو علی صولی 91
- ابو عمروبن مهدی 92
- ابو علی بن همّام 92
- ابو علی بن محمد بن اشعث کندی کوفی 92
- ابو غالب زراری 93
- «باب غین» 93
- ابو غالب بن ابو هاشم حسینی مرعشی 93
- ابو غالب بن علی بن قسوره 94
- ابو غانم بن ابو غانم بن ابو علی جوانه 94
- ابو غانم علی بن ابوطالب جوانی 95
- ابو غیاث بن بسطام 95
- ابو غانم عُصمی هروی 95
- ابوالفتح بن امیر مخدوم حسینی قزوینی عربشاهی 96
- ابوالفتح بن حسین بن ابوبکر اربلی 98
- ابوالفتح حفّار 98
- ابوالفتح کراچکی 98
- ابوالفتح بستی 98
- ابوالفتوح 98
- ابوالفتوح رازی 99
- ابوالفضل 99
- ابوفراس حمدانی 100
- ابوالفضل جعفی 100
- ابوالفضل شعبی 100
- ابوالفضل صابونی 100
- ابوالفضل کرمانی 101
- ابوالفضل صابونی معروف به ابن ابوالعباس عامری 101
- ابوالفضل طبرسی 101
- ابوالفتح شرفه 102
- ابوالفتح صیداوی 103
- ابوالفتح واسطی 103
- ابوالفتح متولّی مسجد جامع کوفه 103
- ابوالفرج بن ابو قرّه 103
- ابوالفضل حصکفی شاعر 103
- ابوالفضل حسینی سروی 104
- ابوالفتح بن جلی 104
- ابوالفضل بن محمد هروی 104
- ابوالقاسم بن اسماعیل بن عنان کتبی ورّاق حلّی 105
- ابوالفتح بن جندی 105
- «باب قاف» 105
- ابوالقاسم بن ابو محمد بن منتهی حسینی مرعشی 106
- ابوالقاسم جرفادقانی (گلپایگانی) 106
- ابوالقاسم 106
- ابوالقاسم تنوخی 106
- ابوالقاسم حسکانی 106
- ابوالقاسم دارمی 108
- ابوالقاسم تبریزی اسکوئی 108
- ابوالقاسم بن طی عاملی 108
- ابوالقاسم الروحی 108
- ابوالقاسم بن سهل واسطی عدل 109
- ابوالقاسم دعبلی 109
- ابوالقاسم فندرسکی موسوی حسینی 109
- ابوالقاسم کوفی 113
- ابوالقاسم بن محمد تنوخی 114
- ابوالقاسم بن کمیح 114
- ابوالقاسم بن شبل و کیل بن اسد 114
- ابوالقاسم بن محمد بن ابوالقاسم حاسمی 115
- ابوالقاسم بن محمد 115
- ابوالقاسم وزیر مغربی 115
- ابولؤلؤ 119
- «باب لام» 119
- ابواللطیف بن احمد بن ابولطیف زرقویه 120
- ابوالمکارم 121
- ابوالمحاسن گرگانی 121
- ابوالمحاسن رویانی 121
- ابومحمد فحّام 123
- ابومحمد اطروش 123
- ابومحمد بن حسن بن محمد بن نصر 123
- ابومحمد بن ابوالفتح واسطی 123
- ابومحمد صیمری 124
- ابومحمد بن حسن بن عبدالواحد زربی 124
- ابومحمد بن حسن بن داوود قمی 124
- ابومحمد کرخی 124
- ابومحمد بن منتهی مرعشی 125
- ابومحمد عفجری 125
- ابومخنف 125
- ابومحمد علوی 126
- ابومطهر صیدلانی 126
- ابوالمعالی بن بدرالدین حسن حسینی استرآبادی 126
- ابومعبد حسینی 126
- ابوالمفضل 127
- ابوالمفاخر بن محمد رازی[شیخ شمس الدین -] 127
- ابوالمفضل شیبانی 127
- ابومحمد فحّام 127
- ابومنصور سکری 128
- ابوالمکارم بن زهره 128
- ابومنصور طبرسی 128
- ابومنصور بن عبداللّه 128
- ابو منصور پسر عموی سید رضی الدین، علی بن طاووس حسنی 129
- ابومنصور بن عبدالمنعم بن نعمان بغدادی 129
- ابومنصور عکبری 129
- ابومحمد حسینی 130
- ابومحمد مجدی 131
- ابومحمد محمدی 131
- ابومحمد حسینی قائنی 133
- ابوالنجف مصری 134
- «باب نون» 134
- ابومحمد بن حسن بن زبیب الدین، ابوطالب بن ابوالمجد یوسفی 134
- ابو نعیم 135
- ابو نصر غاری 135
- أبو نصر 135
- ابوالنعیم 136
- ابوالنعیم بن محمد بن کاشانی 137
- ابونواس 137
- «باب واو» 139
- ابوالولی بن شیرازی 139
- ابوالولی بن محمد هادی حسینی شیرازی 139
- ابوالولی بن شاه محمود انجوی 140
- ابوهاشم علوی 141
- «باب ها» 141
- ابوالهیثم بن تَیَّهانْ 143
- ابویزید ثانی بسطامی 144
- «باب یاء» 144
- ابویزید بن شریعه الدین محمد زاکانی 145
- ابویعلی 146
- ابویعلی بن حیدر بن مرعش مرعشی 147
- ابویعلی بن ابو هیجاء علوی عمری 147
- ابویعلی هاشمی عباسی 148
- ابویعلی بن علی بن عبداللّه بن احمد جعفری 148
- اشاره 149
- ابن ابی ثلج 150
- ابن ابرز حسینی 150
- ابن ابو جیّد قمی 150
- ابن ادریس 151
- ابن ابی الصلت 151
- ابن ابی جامع 151
- ابن اشناس 151
- ابن ابی شیبه 151
- ابن ابی عقیل 152
- ابن ام مکتوم 152
- ابن اعلم 152
- ابن ابی عمیر 152
- ابن اقساسی 153
- ابن ابی العزّ 154
- ابن ابی قرّه 154
- «باب باء» 154
- ابن برّاج 154
- ابن ابی اوس 154
- ابن باقی 155
- ابن بدر همدانی کوفی 156
- بابا شجاع الدین 156
- ابن بطریق 156
- ابن بابویه 156
- ابن تیّهان 157
- «باب جیم» 157
- ابن جمهور لحساوی 157
- ابن جوالیقی 159
- ابن جنید 159
- ابن حاشر 160
- ابن حمّاد علوی حسینی 160
- ابن حجاج 160
- ابن حمزه 160
- ابن حمزه 161
- ابن خیّاط عاملی 162
- «باب خا» 162
- ابن داوود 163
- ابن درید 163
- «باب دال» 163
- ابن زریک 164
- «باب زا» 164
- ابن راوندی 164
- «باب را» 164
- بنو زهره 165
- ابن زهره 165
- ابن سکّیت 166
- «باب سین» 166
- ابن سکون 166
- «باب شین» 167
- ابن شرفشاه حسینی 167
- ابن شهریار خازن 168
- ابن شریفه و اسطی 168
- «باب صاد» 169
- ابن صائغ 169
- ابن شهرآشوب 169
- ابن طاووس 170
- «باب طاء» 170
- ابن طیّ 171
- ابن نوبخت 172
- ابن عبدالعالی 172
- «باب عین» 172
- «باب ظاء» 172
- ابن عمید 173
- ابن عباس 173
- ابن عقده 173
- ابن عبدون 174
- ابن علقمی 174
- ابن عقیل 174
- ابن عیسی رمانی 175
- ابن عصام 176
- ابن عین زربی 176
- ابن العشره الکرکی 176
- ابن عیّاش 177
- ابن عودی 177
- «باب قاف» 178
- ابن فهد 178
- ابن قضاعه 178
- ابن قدامه 179
- ابن مکی 179
- ابن قولویه 179
- «باب میم» 179
- ابن کمال پاشا 179
- ابن مطهر 180
- ابن محمود 180
- ابن میثم 180
- ابن متّوج 180
- ابن معلّم 181
- ابن معافی 181
- ابن مسعود 181
- ابن ماهیار 182
- ابن معیّه 182
- ابن نجّار 182
- «باب نون» 182
- ابن نجد 183
- ابن نما 183
- بنی نوبخت 184
- ابن نوبخت 184
- «باب هاء» 185
- ابن همام 185
- اشاره 186
- یادداشتهای مترجم 199
- اشاره 202
به گمانم همگی یاد شدگان از علمای عامه اند.
ابوالفتح شرفه
(سید امیر -) وی، از دانشوران بنام روزگار شاه تهماسب حسینی صفوی و مؤلف تفسیر آیات الاحکام پارسی به نام تفسیر شاهی است که از کتابهای معروف می باشد و خود اوهم نزد تهماسب، اهمیت فوق العاده ای داشت.
حسن بیک روملو در احسن التواریخ گوید: در سال 976 ه . ق مولای اعظم افهم جامع فنون و علوم و حکم، امیر ابوالفتح که از سادات شرفه است، در اردبیل درگذشت. وی «قدّس سره» از شاگردان ملاعصام الدین اسفراینی است که از شاگردان ملا جامی است. میر ابوالفتح در ماوراءالنهر به درس ملا عصام الدین حاضر می شد و پس از آن در اردبیل،
متوطن گردید. از تألیفات او حاشیه کبرای سید شریف در منطق؛ حاشیه بر آداب البحث؛ اصول الفقه؛ رساله در تحقیق شبهه المجهول المطلق؛ حاشیه بر المطالع؛ رساله در اصول الفقه؛ شرحی بر الباب الحادی عشر(1) در علم کلام و شرحی فارسی بر آیات الاحکام(2) است.
مؤلف گوید: از تألیفات او حاشیه ای است بر حاشیه علاّمه دوانی بر تهذیب المنطق و
حاشیه مختصری بر «بحث افعل التفضیل» از حاشیه قدیمی جلالیه ونسخه ای از آن در نزد ما موجود است.
به حق باید گفت مترجم حاضر همان امیرابوالفتح بن امیر مخدوم حسینی پیش یاد شده است.
از یکی از رساله های میر ابوالفتح استفاده می شود وی معاصر با ملا عبدالغفور شاگرد ملا جامی است.
1- پیش از این یادآوری شد که نام این شرح مفتاح الباب است - م.
2- همان تفسیر شاهی است که به نام شاه تهماسب نوشته ودر دو مجلد چاپ شده است - م.