کتابخانه بالقرآن

ریاض العلماء و حیاض الفضلاء صفحه 145

صفحه 145

ابو محمد یکی از مجتهدان بزرگ است. که در روزگار شیخ بهائی و در عصر شاه عباس کبیر صفوی می زیسته است. و تألیفات چندی دارد. که در باب با، در این کتاب به تفصیل نگاشته ایم. ابو محمد مانند جد اعلایش به بایزید بسطامی شهرت دارد.

ابویزید بن شریعه الدین محمد زاکانی

(شیخ -) معروف به بایزید. از بزرگان دانشوران شیعه است که پیش از دولت صفویه، می زیسته است. و کتاب مختصری به پارسی در احوال پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و حضرت فاطمه

زهرا و ائمه اثنی عشر علیهم السلام و پاره ای از مناقب و فضایل و معجزات ایشان صلوات اللّه علیهم اجمعین نگاشته است و نسخه کهنی از آن نزد ما می باشد. این کتاب را به پیشنهاد

امیرکبیر با جلالت عبدالصمد بن امیر حسین حسینی که ازامیران روزگارش بود تألیف کرده است.

زاکانی منسوب است به روستای زاکان از روستاهای قزوین. یعنی همان روستایی که عبید زاکانی مشهور که گفتار لطیف و ظریف او شهرت دارد و در روزگار شاه صفی می زیسته از آن جاست.(1)

1- نظام الدین عبیداللّه متخلص به عبید: از سرایندگان لطیفه گوی اواخر قرن هشتم هجری است و از خاندان صدارت و وزارت بود.مؤلف در مجلد سوم اشاره ای به احوال او نموده است. تألیفات چندی از او نام برده اند که کلیات اشعار مثنوی عشاق نامه ه نوادرالامثال، اخلاق الاشراف، صد پند، رساله تعریفات، رساله دلگشا، مکتوبات قلندران، فالنامه بروج، فالنامه طیور، مقامات، معروف ترین آثار او قصیده موش و گربه است که به صورتهای مختلف چاپ و سالها پیش جزء کتابهای درسی کودکان مکتب خانه بوده است و همچنین کتاب سنگ تراش او از جمله کتابهای درسی به شمار می آید. عبید سال 772 وفات یافته بنا بر این در روزگار شاه صفی نبوده است. عبید قصائد و غزلیات شیوائی دارد. از غزلیات اوست: دارم بتی به چهره صد ماه و آفتاب نازکتر از گل تر و خوشبوتر از گلابرعناتر از شمایل نسرین میان باغ نازنده تر ز سرو سهی بر کنار آبدر تاب حیرت از رخ او در چمن سمن در خوی خجلت از لب اودر قدح شرابشکلی و صد ملاحت و روئی و صد جمال چشمی و صد کرشمه و لعلی و صد عتابخورشید در حجاب خجالت نهان شود از روی جان فزاش اگر بر فتد نقابدر حلقه های زلفش جانهای ما اسیر از چشم های مستش دلهای ما کبابروزی که با من است من آن روز چون عبید از عیش بهره مندم و از عمر کامیاب