- مقدمه 1
- اشاره 6
- ام اَیْمَن 7
- حمیده دخترمولانا محمد شریف بن شمس الدین محمد رویدشتی اصفهانی 8
- أم علی همسر شهید [اول (م786ق)] «ره» 8
- حُسْنیه 10
- فاطمه دختر شیخ محمد بن احمد بن عبداللّه بن حازم عکبری 10
- آمنه خاتون دختر ملا محمد تقی مجلسی 11
- دختر شیخ علی منشار 11
- دختر مسعود ورّام 12
- دختر سیّد مرتضی 13
- مادر سید بن طاووس 13
- دختران شیخ طوسی 14
- شرح نهج البلاغه ابن میثم به خط زنی فاضل 14
- خواهر ملا رحیم اصفهانی 14
- سیده سکینه دختر مکرمه مولانا حسین بن علی بن ابی طالب علیهم السلام 14
- اشاره 16
- ابو اسحاق بن بحیراصفهانی 17
- ابو احمد موسوی 17
- ابو اسامه 17
- ابو اسحاق سَبیعی 18
- ابو البدر 24
- ابوالاسود دئَلی / دُؤَلی 24
- ابو ایّوب انصاری [52ه / 672م، نام او خالدبن زید خزرجی است] 24
- «باب باء» 24
- ابوالبرکات 27
- ابوبکر خوارزمی 28
- ابوبکر گرگانی 28
- ابوالبرکات خوزی 31
- ابوالبرکات مشهدی 31
- ابوبکر تایبادی 32
- ابوالبرکات مشهدی / علوی 32
- ابوبکر دوری 33
- ابوبکر بن دُرید ازدی 33
- ابوبکر جعابی 33
- ابوبکر مدائنی کاتب 34
- ابوبکر بن عیّاش 34
- ابوبکر صولی 34
- ابوبکر قاضی 35
- ابوالتحف 35
- «باب تاء» 35
- ابوتراب حسنی 36
- ابو تراب بن رؤیه قزوینی 36
- ابوتراب خطیب 36
- «باب جیم» 37
- ابو تمّام 37
- ابو جعفر 37
- ابو جعفر اشعری 38
- ابو جعفر بن جریر طبری 38
- ابو جعفر بن فقیه أمیرکا بن أبو النجمی مصدری مقیم قریه جنبده 38
- ابو جعفر بن رستم طبری 38
- ابو جعفر کمیح 39
- ابو جعفر طوسی متأخر 39
- ابو جعفر طوسی 39
- ابو جعفر بن محسن حلبی 39
- ابو جعفر نیشابوری 40
- ابو جعفر بن معیّه حسنی 40
- ابو جعفر بن مولانا محمد امین استرآبادی 40
- ابو جعفر بن مهدی بن عابد ابوالحرب حسینی مرعشی 40
- ابو جعفر بن قِبَهْ 41
- ابو جعفریون 41
- ابو جعفر بن هارون بن موسی تلعکبری 41
- «باب حاء» 42
- ابو حبیش متکلم 42
- ابو حاتم رازی 42
- ابو الجود بن نصراللّه تتوی 42
- ابوالحسن بن احمد شاذان 43
- ابوالحسن فقیه شاذانی 43
- ابوالحسن 43
- ابوالحسن بن ملا احمد ابیوردی کاشانی 44
- ابوالحسن ایادی 45
- ابوالحسن کاشی 45
- ابوالحسن باوردی 46
- ابوالحسن بغدادی سورائی بزاز 46
- ابوالحسن شرفه 46
- ابوالحسن بصروی 47
- ابوالحسن سمری 47
- ابوالحسن بصری کاتب 47
- ابوالحسن بکری 48
- ابوالحسن خازن 49
- ابوالحسن بن شاذان 51
- ابوالحسن راوندی 51
- ابوالحسن بن سعدویه قمی 51
- ابوالحسن بن صفّار 52
- ابوالحسن سمسی 52
- ابوالحسن طبری 52
- ابوالحسن فارسی 52
- ابوالحسن بن عریضی 53
- ابوالحسن شعرانی 53
- ابوالحسن بن طباطبا علوی شاعر 54
- ابوالحسن بن علوان حسینی شامی عاملی 55
- ابوالحسن بن علی بن محمد بن مهدی 55
- ابوالحسن بن طباطبا علوی 55
- ابوالحسن فراهانی شیرازی 56
- ابوالحسن بن شیخ ابوالقاسم زیدبن حسین بیهقی 56
- ابوالحسن قاینی 58
- ابوالحسن لؤلؤیی 60
- ابوالحرب بن علی حسینی 60
- ابوالحسن کیدری 60
- ابوالحسن منصوری 60
- ابوالحسن موسوی عاملی 61
- ابوالحسن مجاشعی 61
- ابوالحسن علی بن ابی طالب هموسه فرزادی 61
- سید ابوالحسن بن نورالدین علی بن علی بن حسین بن ابی الحسن موسوی عاملی جبعی 62
- ابوالحسن نحوی 62
- ابوالحسن نحوی 62
- ابوالحسین بن ابو جیّد قمی 62
- ابوالحسین بن علی بن مرائی علوی 63
- ابوالحسین راوندی 63
- ابوالحسین بن احمد عطّار 63
- ابوالحسین بن احمد قمی 63
- ابوالحسین بن محمد بن ابی سعید 64
- ابوالحمد 64
- ابو خلیفه 65
- ابوالحسین وارانی 65
- ابوالحسین نصیبی 65
- ابوالحسین بن مهلوس علوی موسوی 65
- «باب خاء» 65
- ابودَجانه 66
- ابوالدنیا 67
- ابوذر [ت 32ه / 652م] 67
- «باب ذال» 67
- ابوالربیع شامی عاملی 68
- «باب را» 68
- ابوالرضا حسینی راوندی 68
- ابوالرضا حسنی راوندی 68
- ابوزید کبابکی کحی حسینی گرگانی 69
- ابوسعد بن حسن صلتی 69
- ابوسعد بن طاهر 69
- «باب سین» 69
- ابوالسعادات 69
- ابوسعید نیشابوری 70
- ابوسعد [بن] فرخان، نزیل کاشان 70
- ابوسعید خزاعی 70
- ابوسعید خُدَری 70
- ابو سلیمان فخرالدین داوود بن ابوالفضل مولانا تاج الدین محمد بن داوود 71
- ابوسهل بغدادی 71
- «باب شین» 73
- ابوالشرف اصفهانی 73
- «باب صاد» 74
- ابوصالح حلبی 74
- ابوصابر بن احمد 74
- ابوالصلت بن عبدالقاهر 75
- ابوالصلاح حلبی 75
- ابو صمصام 75
- ابوصمصام بن معبد حسینی 76
- ابوطالب بن امیر ابوالفتح حسینی 76
- ابوطالب استرآبادی 76
- «باب طا» 76
- ابوطالب استرآبادی 77
- ابوطالب بن شیخ اسماعیل رازانی 77
- ابوطالب امامی اصفهانی 78
- ابوطالب حسینی بسی 79
- ابوطالب تبریزی 79
- ابوطالب استرآبادی 79
- ابوطالب حسینی قصبی 79
- ابوطالب بن عبدالسمیع 80
- ابوطالب بن غرور 80
- ابوطالب بن رجب 80
- ابوطالب، والد ارجمند حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام 80
- ابوطالب بن مهدی علوی سیلقی 81
- ابوطالب هاشمی 81
- ابوطالب هروی 81
- ابوالعباس مستغفری 82
- ابوطیب 82
- «باب عین» 82
- ابو عبداللّه 83
- ابو عبداللّه بن شاذان 84
- ابو عبدالرحمن مسعودی 84
- ابوالعباس بن نوح 84
- ابو عبداللّه بزوفری 84
- ابو عبدالرحمن بزوفری 84
- ابو عبداللّه بن حمّاد انصاری 85
- ابو عبداللّه بن خمری خزّاز 85
- ابو عبداللّه حلوانی 85
- ابو عبداللّه بزوفری 85
- ابو عبداللّه معروف به نعمت 86
- ابو عبداللّه بن فارسی 86
- ابو عبداللّه دوریستی 86
- ابو عبداللّه قزوینی 86
- ابو عبداللّه مرزبانی 87
- ابو عبداللّه دوریستی 87
- ابو عبداللّه بن محمّد حسنی 87
- ابو عبداللّه نیشابوری 87
- ابو العلاء حافظ 88
- ابو العتاهیه 88
- ابو علی 88
- ابو علی محمد بن منصور حسینی 88
- ابو عفان بن احمد بن بندار 88
- ابو علی بزوفری 89
- ابو عمرو زاهد 89
- ابو علی بن جنید 90
- ابو علی بن طاهر سیوری 90
- ابو علی تنوخی 90
- ابو علی بن حمزه موسوی 90
- ابو علی طبرسی 90
- ابو علی طوسی 91
- ابو علی موضح 91
- ابو علی صولی 91
- ابو عیسی زرّاق 91
- ابو علی بن همّام 92
- ابو عمروبن مهدی 92
- ابو علی بن محمد بن اشعث کندی کوفی 92
- ابو غالب زراری 93
- «باب غین» 93
- ابو غالب بن ابو هاشم حسینی مرعشی 93
- ابو غالب بن علی بن قسوره 94
- ابو غانم بن ابو غانم بن ابو علی جوانه 94
- ابو غیاث بن بسطام 95
- ابو غانم عُصمی هروی 95
- ابو غانم علی بن ابوطالب جوانی 95
- ابوالفتح بن امیر مخدوم حسینی قزوینی عربشاهی 96
- ابوالفتح حفّار 98
- ابوالفتح بن حسین بن ابوبکر اربلی 98
- ابوالفتح بستی 98
- ابوالفتح کراچکی 98
- ابوالفتوح 98
- ابوالفتوح رازی 99
- ابوالفضل 99
- ابوالفضل شعبی 100
- ابوفراس حمدانی 100
- ابوالفضل جعفی 100
- ابوالفضل صابونی 100
- ابوالفضل کرمانی 101
- ابوالفضل صابونی معروف به ابن ابوالعباس عامری 101
- ابوالفضل طبرسی 101
- ابوالفتح شرفه 102
- ابوالفتح صیداوی 103
- ابوالفتح واسطی 103
- ابوالفتح متولّی مسجد جامع کوفه 103
- ابوالفرج بن ابو قرّه 103
- ابوالفضل حصکفی شاعر 103
- ابوالفضل حسینی سروی 104
- ابوالفتح بن جلی 104
- ابوالفضل بن محمد هروی 104
- ابوالقاسم بن اسماعیل بن عنان کتبی ورّاق حلّی 105
- ابوالفتح بن جندی 105
- «باب قاف» 105
- ابوالقاسم بن ابو محمد بن منتهی حسینی مرعشی 106
- ابوالقاسم جرفادقانی (گلپایگانی) 106
- ابوالقاسم 106
- ابوالقاسم تنوخی 106
- ابوالقاسم حسکانی 106
- ابوالقاسم دارمی 108
- ابوالقاسم تبریزی اسکوئی 108
- ابوالقاسم بن طی عاملی 108
- ابوالقاسم الروحی 108
- ابوالقاسم بن سهل واسطی عدل 109
- ابوالقاسم دعبلی 109
- ابوالقاسم فندرسکی موسوی حسینی 109
- ابوالقاسم کوفی 113
- ابوالقاسم بن کمیح 114
- ابوالقاسم بن محمد تنوخی 114
- ابوالقاسم بن شبل و کیل بن اسد 114
- ابوالقاسم بن محمد 115
- ابوالقاسم بن محمد بن ابوالقاسم حاسمی 115
- ابوالقاسم وزیر مغربی 115
- ابولؤلؤ 119
- «باب لام» 119
- ابواللطیف بن احمد بن ابولطیف زرقویه 120
- ابوالمکارم 121
- ابوالمحاسن گرگانی 121
- ابوالمحاسن رویانی 121
- ابومحمد بن حسن بن محمد بن نصر 123
- ابومحمد فحّام 123
- ابومحمد اطروش 123
- ابومحمد بن ابوالفتح واسطی 123
- ابومحمد صیمری 124
- ابومحمد کرخی 124
- ابومحمد بن حسن بن داوود قمی 124
- ابومحمد بن حسن بن عبدالواحد زربی 124
- ابومحمد عفجری 125
- ابومحمد بن منتهی مرعشی 125
- ابومخنف 125
- ابومحمد علوی 126
- ابومعبد حسینی 126
- ابوالمعالی بن بدرالدین حسن حسینی استرآبادی 126
- ابومطهر صیدلانی 126
- ابوالمفاخر بن محمد رازی[شیخ شمس الدین -] 127
- ابوالمفضل 127
- ابوالمفضل شیبانی 127
- ابومحمد فحّام 127
- ابومنصور سکری 128
- ابوالمکارم بن زهره 128
- ابومنصور طبرسی 128
- ابومنصور بن عبداللّه 128
- ابو منصور پسر عموی سید رضی الدین، علی بن طاووس حسنی 129
- ابومنصور بن عبدالمنعم بن نعمان بغدادی 129
- ابومنصور عکبری 129
- ابومحمد حسینی 130
- ابومحمد مجدی 131
- ابومحمد محمدی 131
- ابومحمد حسینی قائنی 133
- ابوالنجف مصری 134
- «باب نون» 134
- ابومحمد بن حسن بن زبیب الدین، ابوطالب بن ابوالمجد یوسفی 134
- ابو نعیم 135
- ابو نصر غاری 135
- أبو نصر 135
- ابوالنعیم 136
- ابوالنعیم بن محمد بن کاشانی 137
- ابونواس 137
- ابوالولی بن شیرازی 139
- ابوالولی بن محمد هادی حسینی شیرازی 139
- «باب واو» 139
- ابوالولی بن شاه محمود انجوی 140
- ابوهاشم علوی 141
- «باب ها» 141
- ابوالهیثم بن تَیَّهانْ 143
- ابویزید ثانی بسطامی 144
- «باب یاء» 144
- ابویزید بن شریعه الدین محمد زاکانی 145
- ابویعلی 146
- ابویعلی بن حیدر بن مرعش مرعشی 147
- ابویعلی بن ابو هیجاء علوی عمری 147
- ابویعلی هاشمی عباسی 148
- ابویعلی بن علی بن عبداللّه بن احمد جعفری 148
- اشاره 149
- ابن ابی ثلج 150
- ابن ابرز حسینی 150
- ابن ابو جیّد قمی 150
- ابن ادریس 151
- ابن ابی الصلت 151
- ابن ابی جامع 151
- ابن اشناس 151
- ابن ابی شیبه 151
- ابن ام مکتوم 152
- ابن ابی عمیر 152
- ابن ابی عقیل 152
- ابن اعلم 152
- ابن اقساسی 153
- ابن ابی قرّه 154
- ابن ابی اوس 154
- ابن ابی العزّ 154
- ابن برّاج 154
- «باب باء» 154
- ابن باقی 155
- ابن بدر همدانی کوفی 156
- بابا شجاع الدین 156
- ابن بطریق 156
- ابن بابویه 156
- ابن تیّهان 157
- «باب جیم» 157
- ابن جمهور لحساوی 157
- ابن جوالیقی 159
- ابن جنید 159
- ابن حجاج 160
- ابن حمّاد علوی حسینی 160
- ابن حاشر 160
- ابن حمزه 160
- ابن حمزه 161
- ابن خیّاط عاملی 162
- «باب خا» 162
- ابن داوود 163
- ابن درید 163
- «باب دال» 163
- ابن زریک 164
- «باب زا» 164
- ابن راوندی 164
- «باب را» 164
- بنو زهره 165
- ابن زهره 165
- ابن سکّیت 166
- «باب سین» 166
- ابن سکون 166
- «باب شین» 167
- ابن شرفشاه حسینی 167
- ابن شهریار خازن 168
- ابن شریفه و اسطی 168
- ابن صائغ 169
- «باب صاد» 169
- ابن شهرآشوب 169
- ابن طاووس 170
- «باب طاء» 170
- ابن طیّ 171
- ابن نوبخت 172
- ابن عبدالعالی 172
- «باب عین» 172
- «باب ظاء» 172
- ابن عمید 173
- ابن عباس 173
- ابن عقده 173
- ابن عبدون 174
- ابن علقمی 174
- ابن عقیل 174
- ابن عیسی رمانی 175
- ابن عصام 176
- ابن عین زربی 176
- ابن العشره الکرکی 176
- ابن عودی 177
- ابن عیّاش 177
- «باب قاف» 178
- ابن فهد 178
- ابن قضاعه 178
- ابن قولویه 179
- ابن مکی 179
- «باب میم» 179
- ابن قدامه 179
- ابن کمال پاشا 179
- ابن مطهر 180
- ابن محمود 180
- ابن میثم 180
- ابن متّوج 180
- ابن معلّم 181
- ابن معافی 181
- ابن مسعود 181
- ابن معیّه 182
- ابن ماهیار 182
- ابن نجّار 182
- «باب نون» 182
- ابن نجد 183
- ابن نما 183
- بنی نوبخت 184
- ابن نوبخت 184
- «باب هاء» 185
- ابن همام 185
- اشاره 186
- یادداشتهای مترجم 199
- اشاره 202
می شود پدرش مؤیدالدین، شاگرد محقق است. و ابن ابی الحدید نهج البلاغه را به پیشنهاد مؤیدالدین و به نام او شرح کرده است. گویند نخستین کسی که وزارت مستعصم را عهده دار شد، نصیرالدین محمد ناقد بود که پیش از این هم وزیر پدرش، مستنصر باللّه
بود و پس از دو سال که از وزارت او گذشت، مؤیدالدین علقمی به وزارت وی گمارده شد. و آغاز وزارت مؤیدالدین، سال 642ه . ق بود و مدت چهارده سال، وزارت مستعصم را عهده دار بود. تا اوائل صفر سال 656ه . ق که مستعصم به امر هولاکوخان کشته شد و دولت بنی عباس منقرض گردید.
خلاصه کلام: آن که شرف الدین ابوالقاسم، فاضلی کامل وامامی مذهب و مجتهد بود. و چنان که نوشته شد پدرش مؤیدالدین، هولاکو و لشکریانش را به تسخیر بغداد تشویق نمود. و به جهت تعصب دینی که داشت خلیفه عباسی را از پای در آورد و چگونگی قتل او مشهور است. و در کتاب های تاریخ، ویژه تاریخ وصاف جریان قتل او
نوشته شده است.
شرف الدین، فرزند وزیر مؤیدالدین، محمد بن علقمی که شاگرد محقق و پدر علامه حلّی است، از مشایخ اجازات است.اکنون نهر علقمی معروف یا منسوب به جد ایشان، محمد علقمی است و یا منتسب به وزیر مؤیدالدین، پدر مترجم حاضر می باشد.
ابن عیسی رمانی
(شیخ -) در جایی دیدم، وی، از علمای متأخر شیعه است واین شخص علی بن عیسی رمانی نحوی متکلم که استاد شیخ مفید فارسی بوده نمی باشد. یکی از فضلا در رساله فارسی خود گوید: شیخ بن عیسی رمانی مفسّر یکی از رجال شیعه است و دختر زاده شیخ طوسی می باشد و شاگرد دائیش ابو علی بن شیخ طوسی است. و از مضامین کتاب های جدش شیخ طوسی، کمال اطلاع داشته است و از تألیفات او کتاب کشف الغمه فی فضائل الائمه است و تألیفات دیگر هم دارد.(1)
1- شیخ آقا بزرگ در زندگینامه شیخ طوسی ص 78 گوید: به نظر می رسد ابن رمانی که از پیشوایان بزرگ شیعی و از مفسران و نحویان و فقیهان و متکلمان به شمار می آمده همان ابوالحسن علی بن عیسی بن علی بن عبداللّه سامرایی بغدادی واسطی، معروف به ابن رمانی یا به ابوالحسن وراق و ملقب به اخشیدی بوده باشد. وی صاحب تفسیر کبیر است که در کتاب الذریعه 4/275 از آن نام برده ایم. وی به سبب تلمذ نزد ابن اخشید به اخشیدی ملقب گشته و بنابر انتسابش به قصر رمان در واسط به رمانی معروف شده است. ابن ندیم در کتاب الفهرست /94، یاقوت حموی در معجم البلدان 14/283 و معجم الادباء، 4/73 - 78، خطیب بغدادی در کتاب تاریخ بغداد 12/16، عسقلانی در کتاب لسان المیزان 4/248، شیخ عباس قمی در الکنی والالقاب 2/251 به صراحت متفقند که او در سال 296ه .ق تولد و در سال 384ه . ق وفات یافته است. بنابراین وفات وی یکسال پیش از تولد شیخ طوسی اتفاق افتاده است، پس این شخص چگونه می تواند نواده شیخ طوسی بوده باشد؟ جالبتر اینکه خود شیخ در مقدمه تفسیر التبیان از تفسیررمانی به نیکی یاد کرده و گفته است: از کسانی که این راه را با موفقیت طی کرده اند محمد بن بحر ابو مسلم اصفهانی وعلی بن عیسی رمانی را می توان نام برد که کتابهای خود را در این زمینه به بهترین وجه نگاشته اند.