- مقدمه 1
- اشاره 6
- ام اَیْمَن 7
- أم علی همسر شهید [اول (م786ق)] «ره» 8
- حمیده دخترمولانا محمد شریف بن شمس الدین محمد رویدشتی اصفهانی 8
- فاطمه دختر شیخ محمد بن احمد بن عبداللّه بن حازم عکبری 10
- حُسْنیه 10
- آمنه خاتون دختر ملا محمد تقی مجلسی 11
- دختر شیخ علی منشار 11
- دختر مسعود ورّام 12
- مادر سید بن طاووس 13
- دختر سیّد مرتضی 13
- دختران شیخ طوسی 14
- سیده سکینه دختر مکرمه مولانا حسین بن علی بن ابی طالب علیهم السلام 14
- خواهر ملا رحیم اصفهانی 14
- شرح نهج البلاغه ابن میثم به خط زنی فاضل 14
- اشاره 16
- ابو اسحاق بن بحیراصفهانی 17
- ابو احمد موسوی 17
- ابو اسامه 17
- ابو اسحاق سَبیعی 18
- «باب باء» 24
- ابو ایّوب انصاری [52ه / 672م، نام او خالدبن زید خزرجی است] 24
- ابو البدر 24
- ابوالاسود دئَلی / دُؤَلی 24
- ابوالبرکات 27
- ابوبکر گرگانی 28
- ابوبکر خوارزمی 28
- ابوالبرکات مشهدی 31
- ابوالبرکات خوزی 31
- ابوالبرکات مشهدی / علوی 32
- ابوبکر تایبادی 32
- ابوبکر بن دُرید ازدی 33
- ابوبکر دوری 33
- ابوبکر جعابی 33
- ابوبکر بن عیّاش 34
- ابوبکر صولی 34
- ابوبکر مدائنی کاتب 34
- «باب تاء» 35
- ابوبکر قاضی 35
- ابوالتحف 35
- ابوتراب خطیب 36
- ابوتراب حسنی 36
- ابو تراب بن رؤیه قزوینی 36
- ابو تمّام 37
- ابو جعفر 37
- «باب جیم» 37
- ابو جعفر بن فقیه أمیرکا بن أبو النجمی مصدری مقیم قریه جنبده 38
- ابو جعفر بن رستم طبری 38
- ابو جعفر اشعری 38
- ابو جعفر بن جریر طبری 38
- ابو جعفر طوسی متأخر 39
- ابو جعفر بن محسن حلبی 39
- ابو جعفر کمیح 39
- ابو جعفر طوسی 39
- ابو جعفر بن معیّه حسنی 40
- ابو جعفر نیشابوری 40
- ابو جعفر بن مولانا محمد امین استرآبادی 40
- ابو جعفر بن مهدی بن عابد ابوالحرب حسینی مرعشی 40
- ابو جعفریون 41
- ابو جعفر بن قِبَهْ 41
- ابو جعفر بن هارون بن موسی تلعکبری 41
- ابو حاتم رازی 42
- «باب حاء» 42
- ابو حبیش متکلم 42
- ابو الجود بن نصراللّه تتوی 42
- ابوالحسن 43
- ابوالحسن بن احمد شاذان 43
- ابوالحسن فقیه شاذانی 43
- ابوالحسن بن ملا احمد ابیوردی کاشانی 44
- ابوالحسن ایادی 45
- ابوالحسن کاشی 45
- ابوالحسن شرفه 46
- ابوالحسن بغدادی سورائی بزاز 46
- ابوالحسن باوردی 46
- ابوالحسن بصری کاتب 47
- ابوالحسن سمری 47
- ابوالحسن بصروی 47
- ابوالحسن بکری 48
- ابوالحسن خازن 49
- ابوالحسن بن سعدویه قمی 51
- ابوالحسن بن شاذان 51
- ابوالحسن راوندی 51
- ابوالحسن فارسی 52
- ابوالحسن سمسی 52
- ابوالحسن طبری 52
- ابوالحسن بن صفّار 52
- ابوالحسن شعرانی 53
- ابوالحسن بن عریضی 53
- ابوالحسن بن طباطبا علوی شاعر 54
- ابوالحسن بن طباطبا علوی 55
- ابوالحسن بن علی بن محمد بن مهدی 55
- ابوالحسن بن علوان حسینی شامی عاملی 55
- ابوالحسن فراهانی شیرازی 56
- ابوالحسن بن شیخ ابوالقاسم زیدبن حسین بیهقی 56
- ابوالحسن قاینی 58
- ابوالحرب بن علی حسینی 60
- ابوالحسن لؤلؤیی 60
- ابوالحسن منصوری 60
- ابوالحسن کیدری 60
- ابوالحسن موسوی عاملی 61
- ابوالحسن علی بن ابی طالب هموسه فرزادی 61
- ابوالحسن مجاشعی 61
- ابوالحسین بن ابو جیّد قمی 62
- ابوالحسن نحوی 62
- ابوالحسن نحوی 62
- سید ابوالحسن بن نورالدین علی بن علی بن حسین بن ابی الحسن موسوی عاملی جبعی 62
- ابوالحسین بن احمد قمی 63
- ابوالحسین راوندی 63
- ابوالحسین بن احمد عطّار 63
- ابوالحسین بن علی بن مرائی علوی 63
- ابوالحمد 64
- ابوالحسین بن محمد بن ابی سعید 64
- ابوالحسین بن مهلوس علوی موسوی 65
- ابوالحسین نصیبی 65
- «باب خاء» 65
- ابو خلیفه 65
- ابوالحسین وارانی 65
- ابودَجانه 66
- «باب ذال» 67
- ابوالدنیا 67
- ابوذر [ت 32ه / 652م] 67
- ابوالربیع شامی عاملی 68
- «باب را» 68
- ابوالرضا حسینی راوندی 68
- ابوالرضا حسنی راوندی 68
- «باب سین» 69
- ابوسعد بن حسن صلتی 69
- ابوزید کبابکی کحی حسینی گرگانی 69
- ابوسعد بن طاهر 69
- ابوالسعادات 69
- ابوسعید خزاعی 70
- ابوسعد [بن] فرخان، نزیل کاشان 70
- ابوسعید نیشابوری 70
- ابوسعید خُدَری 70
- ابو سلیمان فخرالدین داوود بن ابوالفضل مولانا تاج الدین محمد بن داوود 71
- ابوسهل بغدادی 71
- ابوالشرف اصفهانی 73
- «باب شین» 73
- «باب صاد» 74
- ابوصابر بن احمد 74
- ابوصالح حلبی 74
- ابو صمصام 75
- ابوالصلاح حلبی 75
- ابوالصلت بن عبدالقاهر 75
- ابوصمصام بن معبد حسینی 76
- ابوطالب بن امیر ابوالفتح حسینی 76
- ابوطالب استرآبادی 76
- «باب طا» 76
- ابوطالب بن شیخ اسماعیل رازانی 77
- ابوطالب استرآبادی 77
- ابوطالب امامی اصفهانی 78
- ابوطالب تبریزی 79
- ابوطالب استرآبادی 79
- ابوطالب حسینی بسی 79
- ابوطالب حسینی قصبی 79
- ابوطالب بن رجب 80
- ابوطالب بن غرور 80
- ابوطالب، والد ارجمند حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام 80
- ابوطالب بن عبدالسمیع 80
- ابوطالب هاشمی 81
- ابوطالب بن مهدی علوی سیلقی 81
- ابوطالب هروی 81
- «باب عین» 82
- ابوطیب 82
- ابوالعباس مستغفری 82
- ابو عبداللّه 83
- ابوالعباس بن نوح 84
- ابو عبداللّه بن شاذان 84
- ابو عبدالرحمن بزوفری 84
- ابو عبدالرحمن مسعودی 84
- ابو عبداللّه بزوفری 84
- ابو عبداللّه بزوفری 85
- ابو عبداللّه حلوانی 85
- ابو عبداللّه بن حمّاد انصاری 85
- ابو عبداللّه بن خمری خزّاز 85
- ابو عبداللّه قزوینی 86
- ابو عبداللّه بن فارسی 86
- ابو عبداللّه معروف به نعمت 86
- ابو عبداللّه دوریستی 86
- ابو عبداللّه دوریستی 87
- ابو عبداللّه نیشابوری 87
- ابو عبداللّه مرزبانی 87
- ابو عبداللّه بن محمّد حسنی 87
- ابو علی 88
- ابو علی محمد بن منصور حسینی 88
- ابو العلاء حافظ 88
- ابو عفان بن احمد بن بندار 88
- ابو العتاهیه 88
- ابو عمرو زاهد 89
- ابو علی بزوفری 89
- ابو علی بن حمزه موسوی 90
- ابو علی تنوخی 90
- ابو علی طبرسی 90
- ابو علی بن جنید 90
- ابو علی بن طاهر سیوری 90
- ابو علی طوسی 91
- ابو علی صولی 91
- ابو علی موضح 91
- ابو عیسی زرّاق 91
- ابو عمروبن مهدی 92
- ابو علی بن همّام 92
- ابو علی بن محمد بن اشعث کندی کوفی 92
- «باب غین» 93
- ابو غالب بن ابو هاشم حسینی مرعشی 93
- ابو غالب زراری 93
- ابو غانم بن ابو غانم بن ابو علی جوانه 94
- ابو غالب بن علی بن قسوره 94
- ابو غیاث بن بسطام 95
- ابو غانم عُصمی هروی 95
- ابو غانم علی بن ابوطالب جوانی 95
- ابوالفتح بن امیر مخدوم حسینی قزوینی عربشاهی 96
- ابوالفتح بستی 98
- ابوالفتوح 98
- ابوالفتح حفّار 98
- ابوالفتح کراچکی 98
- ابوالفتح بن حسین بن ابوبکر اربلی 98
- ابوالفتوح رازی 99
- ابوالفضل 99
- ابوالفضل جعفی 100
- ابوالفضل صابونی 100
- ابوفراس حمدانی 100
- ابوالفضل شعبی 100
- ابوالفضل طبرسی 101
- ابوالفضل کرمانی 101
- ابوالفضل صابونی معروف به ابن ابوالعباس عامری 101
- ابوالفتح شرفه 102
- ابوالفتح صیداوی 103
- ابوالفرج بن ابو قرّه 103
- ابوالفضل حصکفی شاعر 103
- ابوالفتح متولّی مسجد جامع کوفه 103
- ابوالفتح واسطی 103
- ابوالفتح بن جلی 104
- ابوالفضل بن محمد هروی 104
- ابوالفضل حسینی سروی 104
- «باب قاف» 105
- ابوالفتح بن جندی 105
- ابوالقاسم بن اسماعیل بن عنان کتبی ورّاق حلّی 105
- ابوالقاسم بن ابو محمد بن منتهی حسینی مرعشی 106
- ابوالقاسم جرفادقانی (گلپایگانی) 106
- ابوالقاسم تنوخی 106
- ابوالقاسم 106
- ابوالقاسم حسکانی 106
- ابوالقاسم الروحی 108
- ابوالقاسم دارمی 108
- ابوالقاسم بن طی عاملی 108
- ابوالقاسم تبریزی اسکوئی 108
- ابوالقاسم دعبلی 109
- ابوالقاسم فندرسکی موسوی حسینی 109
- ابوالقاسم بن سهل واسطی عدل 109
- ابوالقاسم کوفی 113
- ابوالقاسم بن کمیح 114
- ابوالقاسم بن شبل و کیل بن اسد 114
- ابوالقاسم بن محمد تنوخی 114
- ابوالقاسم وزیر مغربی 115
- ابوالقاسم بن محمد 115
- ابوالقاسم بن محمد بن ابوالقاسم حاسمی 115
- ابولؤلؤ 119
- «باب لام» 119
- ابواللطیف بن احمد بن ابولطیف زرقویه 120
- ابوالمحاسن رویانی 121
- ابوالمحاسن گرگانی 121
- ابوالمکارم 121
- ابومحمد بن ابوالفتح واسطی 123
- ابومحمد بن حسن بن محمد بن نصر 123
- ابومحمد اطروش 123
- ابومحمد فحّام 123
- ابومحمد کرخی 124
- ابومحمد بن حسن بن داوود قمی 124
- ابومحمد بن حسن بن عبدالواحد زربی 124
- ابومحمد صیمری 124
- ابومحمد عفجری 125
- ابومحمد بن منتهی مرعشی 125
- ابومخنف 125
- ابومطهر صیدلانی 126
- ابومحمد علوی 126
- ابوالمعالی بن بدرالدین حسن حسینی استرآبادی 126
- ابومعبد حسینی 126
- ابومحمد فحّام 127
- ابوالمفضل شیبانی 127
- ابوالمفاخر بن محمد رازی[شیخ شمس الدین -] 127
- ابوالمفضل 127
- ابوالمکارم بن زهره 128
- ابومنصور بن عبداللّه 128
- ابومنصور طبرسی 128
- ابومنصور سکری 128
- ابومنصور عکبری 129
- ابومنصور بن عبدالمنعم بن نعمان بغدادی 129
- ابو منصور پسر عموی سید رضی الدین، علی بن طاووس حسنی 129
- ابومحمد حسینی 130
- ابومحمد مجدی 131
- ابومحمد محمدی 131
- ابومحمد حسینی قائنی 133
- «باب نون» 134
- ابومحمد بن حسن بن زبیب الدین، ابوطالب بن ابوالمجد یوسفی 134
- ابوالنجف مصری 134
- ابو نصر غاری 135
- أبو نصر 135
- ابو نعیم 135
- ابوالنعیم 136
- ابوالنعیم بن محمد بن کاشانی 137
- ابونواس 137
- ابوالولی بن محمد هادی حسینی شیرازی 139
- ابوالولی بن شیرازی 139
- «باب واو» 139
- ابوالولی بن شاه محمود انجوی 140
- ابوهاشم علوی 141
- «باب ها» 141
- ابوالهیثم بن تَیَّهانْ 143
- «باب یاء» 144
- ابویزید ثانی بسطامی 144
- ابویزید بن شریعه الدین محمد زاکانی 145
- ابویعلی 146
- ابویعلی بن ابو هیجاء علوی عمری 147
- ابویعلی بن حیدر بن مرعش مرعشی 147
- ابویعلی بن علی بن عبداللّه بن احمد جعفری 148
- ابویعلی هاشمی عباسی 148
- اشاره 149
- ابن ابی ثلج 150
- ابن ابرز حسینی 150
- ابن ابو جیّد قمی 150
- ابن ادریس 151
- ابن ابی جامع 151
- ابن اشناس 151
- ابن ابی شیبه 151
- ابن ابی الصلت 151
- ابن ابی عقیل 152
- ابن ابی عمیر 152
- ابن اعلم 152
- ابن ام مکتوم 152
- ابن اقساسی 153
- ابن ابی قرّه 154
- ابن برّاج 154
- ابن ابی العزّ 154
- «باب باء» 154
- ابن ابی اوس 154
- ابن باقی 155
- بابا شجاع الدین 156
- ابن بدر همدانی کوفی 156
- ابن بابویه 156
- ابن بطریق 156
- ابن تیّهان 157
- «باب جیم» 157
- ابن جمهور لحساوی 157
- ابن جوالیقی 159
- ابن جنید 159
- ابن حاشر 160
- ابن حجاج 160
- ابن حمّاد علوی حسینی 160
- ابن حمزه 160
- ابن حمزه 161
- «باب خا» 162
- ابن خیّاط عاملی 162
- «باب دال» 163
- ابن درید 163
- ابن داوود 163
- ابن زریک 164
- ابن راوندی 164
- «باب را» 164
- «باب زا» 164
- ابن زهره 165
- بنو زهره 165
- «باب سین» 166
- ابن سکون 166
- ابن سکّیت 166
- «باب شین» 167
- ابن شرفشاه حسینی 167
- ابن شریفه و اسطی 168
- ابن شهریار خازن 168
- ابن شهرآشوب 169
- «باب صاد» 169
- ابن صائغ 169
- ابن طاووس 170
- «باب طاء» 170
- ابن طیّ 171
- ابن نوبخت 172
- ابن عبدالعالی 172
- «باب عین» 172
- «باب ظاء» 172
- ابن عقده 173
- ابن عباس 173
- ابن عمید 173
- ابن عقیل 174
- ابن علقمی 174
- ابن عبدون 174
- ابن عیسی رمانی 175
- ابن عصام 176
- ابن عین زربی 176
- ابن العشره الکرکی 176
- ابن عیّاش 177
- ابن عودی 177
- «باب قاف» 178
- ابن قضاعه 178
- ابن فهد 178
- «باب میم» 179
- ابن کمال پاشا 179
- ابن قدامه 179
- ابن قولویه 179
- ابن مکی 179
- ابن میثم 180
- ابن متّوج 180
- ابن مطهر 180
- ابن محمود 180
- ابن مسعود 181
- ابن معافی 181
- ابن معلّم 181
- ابن ماهیار 182
- ابن نجّار 182
- ابن معیّه 182
- «باب نون» 182
- ابن نجد 183
- ابن نما 183
- ابن نوبخت 184
- بنی نوبخت 184
- «باب هاء» 185
- ابن همام 185
- اشاره 186
- یادداشتهای مترجم 199
- اشاره 202
علوی حسینی نوشته است. از ظاهر حال پیداست مراد از سید عمیدالدین، همان سید عمیدالدین مشهور است که شارح قواعد علامه و کتاب های دیگر است. واستبعادی ندارد که شارح، آن را به نام وی تألیف کرده باشد زیرا از وی به غایت علم و فضل واوصاف دیگر ستوده است. و من آن شرح را که در ضمن یک مجلد تدوین شده بود در کتاب های ملا رضی الدین، مدرس در هرات دیده ام. خلاصه کلام از نام شارح، اطلاعی ندارم و در هرات به نسخه دیگری از این شرح بر خوردم که حاشیه های فراوانی داشت و بر پدر شیخ بهائی قرائت شده بود و خط وی بر آن نسخه، دیده می شد.
یادداشتهای مترجم
سپاس خدا را که با کمال بی بضاعتی موفق شدم مجلدات پنج گانه ریاض العلماء را که در حال حاضر با فهرست هائی که به آن ضمیمه شده با بخشی از مجلد پنجم که به صورت جلد ششم درآمده و به طبع رسیده است در روز یکشنبه پنجم ماه رجب المرجب سال 1409ه . ق درجوار روضه مبارکه رضویه به اتمام رسانیدم(1) و از خدای متعال توفیق انجام خدمات دیگری را دارم.
به طریقی که در ترجمه های مجلدات قبلی معمول این مترجم بوده به پاره ای از مطالب که پس از اتمام ترجمه بدست آورده پرداخته ام در این جا هم به بخشی از آن گونه
مطالب که مربوط به این مجلد است اشاره می نمایم.
مطلب اول: کتاب ها و مدارک دیگر که در این مجلد مورد توجه مؤلف بوده است:
اجازه امیر سید ابوالحسن قاینی به ملا محمد یوسف دهخوارقانی، اجازه شیخ ابراهیم قطیفی به سید شریف شوشتری، اجازه شیخ بیصائی به شیخ احمد ابو جامع عاملی، اجازه ملا حاج حسین نیشابوری به ملا نوروز علی تبریزی، اجازه شیخ حسین حمّاد
1- ذکر این نکته لازم است که تا پایان صفحه 216 جلد ششم اثر مرحوم ساعدی است و نمایه های پس از آن در بنیاد پژوهشهای اسلامی فراهم آمده است - ویراستار.