- مقدمه 1
- اشاره 6
- ام اَیْمَن 7
- أم علی همسر شهید [اول (م786ق)] «ره» 8
- حمیده دخترمولانا محمد شریف بن شمس الدین محمد رویدشتی اصفهانی 8
- حُسْنیه 10
- فاطمه دختر شیخ محمد بن احمد بن عبداللّه بن حازم عکبری 10
- دختر شیخ علی منشار 11
- آمنه خاتون دختر ملا محمد تقی مجلسی 11
- دختر مسعود ورّام 12
- دختر سیّد مرتضی 13
- مادر سید بن طاووس 13
- دختران شیخ طوسی 14
- سیده سکینه دختر مکرمه مولانا حسین بن علی بن ابی طالب علیهم السلام 14
- شرح نهج البلاغه ابن میثم به خط زنی فاضل 14
- خواهر ملا رحیم اصفهانی 14
- اشاره 16
- ابو اسحاق بن بحیراصفهانی 17
- ابو احمد موسوی 17
- ابو اسامه 17
- ابو اسحاق سَبیعی 18
- ابوالاسود دئَلی / دُؤَلی 24
- «باب باء» 24
- ابو البدر 24
- ابو ایّوب انصاری [52ه / 672م، نام او خالدبن زید خزرجی است] 24
- ابوالبرکات 27
- ابوبکر گرگانی 28
- ابوبکر خوارزمی 28
- ابوالبرکات خوزی 31
- ابوالبرکات مشهدی 31
- ابوالبرکات مشهدی / علوی 32
- ابوبکر تایبادی 32
- ابوبکر بن دُرید ازدی 33
- ابوبکر دوری 33
- ابوبکر جعابی 33
- ابوبکر بن عیّاش 34
- ابوبکر مدائنی کاتب 34
- ابوبکر صولی 34
- ابوبکر قاضی 35
- ابوالتحف 35
- «باب تاء» 35
- ابوتراب حسنی 36
- ابو تراب بن رؤیه قزوینی 36
- ابوتراب خطیب 36
- «باب جیم» 37
- ابو تمّام 37
- ابو جعفر 37
- ابو جعفر اشعری 38
- ابو جعفر بن رستم طبری 38
- ابو جعفر بن جریر طبری 38
- ابو جعفر بن فقیه أمیرکا بن أبو النجمی مصدری مقیم قریه جنبده 38
- ابو جعفر طوسی 39
- ابو جعفر کمیح 39
- ابو جعفر طوسی متأخر 39
- ابو جعفر بن محسن حلبی 39
- ابو جعفر بن معیّه حسنی 40
- ابو جعفر نیشابوری 40
- ابو جعفر بن مهدی بن عابد ابوالحرب حسینی مرعشی 40
- ابو جعفر بن مولانا محمد امین استرآبادی 40
- ابو جعفر بن قِبَهْ 41
- ابو جعفریون 41
- ابو جعفر بن هارون بن موسی تلعکبری 41
- ابو حبیش متکلم 42
- «باب حاء» 42
- ابو الجود بن نصراللّه تتوی 42
- ابو حاتم رازی 42
- ابوالحسن بن احمد شاذان 43
- ابوالحسن فقیه شاذانی 43
- ابوالحسن 43
- ابوالحسن بن ملا احمد ابیوردی کاشانی 44
- ابوالحسن کاشی 45
- ابوالحسن ایادی 45
- ابوالحسن باوردی 46
- ابوالحسن بغدادی سورائی بزاز 46
- ابوالحسن شرفه 46
- ابوالحسن بصروی 47
- ابوالحسن بصری کاتب 47
- ابوالحسن سمری 47
- ابوالحسن بکری 48
- ابوالحسن خازن 49
- ابوالحسن بن شاذان 51
- ابوالحسن بن سعدویه قمی 51
- ابوالحسن راوندی 51
- ابوالحسن بن صفّار 52
- ابوالحسن سمسی 52
- ابوالحسن طبری 52
- ابوالحسن فارسی 52
- ابوالحسن بن عریضی 53
- ابوالحسن شعرانی 53
- ابوالحسن بن طباطبا علوی شاعر 54
- ابوالحسن بن علوان حسینی شامی عاملی 55
- ابوالحسن بن علی بن محمد بن مهدی 55
- ابوالحسن بن طباطبا علوی 55
- ابوالحسن بن شیخ ابوالقاسم زیدبن حسین بیهقی 56
- ابوالحسن فراهانی شیرازی 56
- ابوالحسن قاینی 58
- ابوالحرب بن علی حسینی 60
- ابوالحسن لؤلؤیی 60
- ابوالحسن کیدری 60
- ابوالحسن منصوری 60
- ابوالحسن مجاشعی 61
- ابوالحسن موسوی عاملی 61
- ابوالحسن علی بن ابی طالب هموسه فرزادی 61
- سید ابوالحسن بن نورالدین علی بن علی بن حسین بن ابی الحسن موسوی عاملی جبعی 62
- ابوالحسن نحوی 62
- ابوالحسن نحوی 62
- ابوالحسین بن ابو جیّد قمی 62
- ابوالحسین بن علی بن مرائی علوی 63
- ابوالحسین راوندی 63
- ابوالحسین بن احمد عطّار 63
- ابوالحسین بن احمد قمی 63
- ابوالحسین بن محمد بن ابی سعید 64
- ابوالحمد 64
- ابوالحسین نصیبی 65
- ابو خلیفه 65
- «باب خاء» 65
- ابوالحسین وارانی 65
- ابوالحسین بن مهلوس علوی موسوی 65
- ابودَجانه 66
- ابوذر [ت 32ه / 652م] 67
- ابوالدنیا 67
- «باب ذال» 67
- «باب را» 68
- ابوالربیع شامی عاملی 68
- ابوالرضا حسنی راوندی 68
- ابوالرضا حسینی راوندی 68
- ابوزید کبابکی کحی حسینی گرگانی 69
- ابوسعد بن طاهر 69
- «باب سین» 69
- ابوسعد بن حسن صلتی 69
- ابوالسعادات 69
- ابوسعید نیشابوری 70
- ابوسعید خزاعی 70
- ابوسعد [بن] فرخان، نزیل کاشان 70
- ابوسعید خُدَری 70
- ابو سلیمان فخرالدین داوود بن ابوالفضل مولانا تاج الدین محمد بن داوود 71
- ابوسهل بغدادی 71
- «باب شین» 73
- ابوالشرف اصفهانی 73
- ابوصالح حلبی 74
- «باب صاد» 74
- ابوصابر بن احمد 74
- ابو صمصام 75
- ابوالصلت بن عبدالقاهر 75
- ابوالصلاح حلبی 75
- ابوصمصام بن معبد حسینی 76
- ابوطالب استرآبادی 76
- «باب طا» 76
- ابوطالب بن امیر ابوالفتح حسینی 76
- ابوطالب بن شیخ اسماعیل رازانی 77
- ابوطالب استرآبادی 77
- ابوطالب امامی اصفهانی 78
- ابوطالب حسینی بسی 79
- ابوطالب استرآبادی 79
- ابوطالب حسینی قصبی 79
- ابوطالب تبریزی 79
- ابوطالب بن غرور 80
- ابوطالب بن عبدالسمیع 80
- ابوطالب بن رجب 80
- ابوطالب، والد ارجمند حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام 80
- ابوطالب هاشمی 81
- ابوطالب بن مهدی علوی سیلقی 81
- ابوطالب هروی 81
- «باب عین» 82
- ابوالعباس مستغفری 82
- ابوطیب 82
- ابو عبداللّه 83
- ابو عبداللّه بن شاذان 84
- ابوالعباس بن نوح 84
- ابو عبداللّه بزوفری 84
- ابو عبدالرحمن مسعودی 84
- ابو عبدالرحمن بزوفری 84
- ابو عبداللّه بن حمّاد انصاری 85
- ابو عبداللّه بن خمری خزّاز 85
- ابو عبداللّه حلوانی 85
- ابو عبداللّه بزوفری 85
- ابو عبداللّه دوریستی 86
- ابو عبداللّه معروف به نعمت 86
- ابو عبداللّه بن فارسی 86
- ابو عبداللّه قزوینی 86
- ابو عبداللّه بن محمّد حسنی 87
- ابو عبداللّه مرزبانی 87
- ابو عبداللّه دوریستی 87
- ابو عبداللّه نیشابوری 87
- ابو العتاهیه 88
- ابو العلاء حافظ 88
- ابو علی محمد بن منصور حسینی 88
- ابو علی 88
- ابو عفان بن احمد بن بندار 88
- ابو عمرو زاهد 89
- ابو علی بزوفری 89
- ابو علی بن طاهر سیوری 90
- ابو علی طبرسی 90
- ابو علی بن حمزه موسوی 90
- ابو علی تنوخی 90
- ابو علی بن جنید 90
- ابو عیسی زرّاق 91
- ابو علی موضح 91
- ابو علی صولی 91
- ابو علی طوسی 91
- ابو علی بن همّام 92
- ابو عمروبن مهدی 92
- ابو علی بن محمد بن اشعث کندی کوفی 92
- «باب غین» 93
- ابو غالب زراری 93
- ابو غالب بن ابو هاشم حسینی مرعشی 93
- ابو غانم بن ابو غانم بن ابو علی جوانه 94
- ابو غالب بن علی بن قسوره 94
- ابو غیاث بن بسطام 95
- ابو غانم علی بن ابوطالب جوانی 95
- ابو غانم عُصمی هروی 95
- ابوالفتح بن امیر مخدوم حسینی قزوینی عربشاهی 96
- ابوالفتح حفّار 98
- ابوالفتح بن حسین بن ابوبکر اربلی 98
- ابوالفتح بستی 98
- ابوالفتح کراچکی 98
- ابوالفتوح 98
- ابوالفتوح رازی 99
- ابوالفضل 99
- ابوالفضل شعبی 100
- ابوفراس حمدانی 100
- ابوالفضل صابونی 100
- ابوالفضل جعفی 100
- ابوالفضل کرمانی 101
- ابوالفضل صابونی معروف به ابن ابوالعباس عامری 101
- ابوالفضل طبرسی 101
- ابوالفتح شرفه 102
- ابوالفتح متولّی مسجد جامع کوفه 103
- ابوالفتح واسطی 103
- ابوالفتح صیداوی 103
- ابوالفرج بن ابو قرّه 103
- ابوالفضل حصکفی شاعر 103
- ابوالفتح بن جلی 104
- ابوالفضل حسینی سروی 104
- ابوالفضل بن محمد هروی 104
- ابوالقاسم بن اسماعیل بن عنان کتبی ورّاق حلّی 105
- ابوالفتح بن جندی 105
- «باب قاف» 105
- ابوالقاسم جرفادقانی (گلپایگانی) 106
- ابوالقاسم بن ابو محمد بن منتهی حسینی مرعشی 106
- ابوالقاسم 106
- ابوالقاسم تنوخی 106
- ابوالقاسم حسکانی 106
- ابوالقاسم دارمی 108
- ابوالقاسم الروحی 108
- ابوالقاسم تبریزی اسکوئی 108
- ابوالقاسم بن طی عاملی 108
- ابوالقاسم بن سهل واسطی عدل 109
- ابوالقاسم دعبلی 109
- ابوالقاسم فندرسکی موسوی حسینی 109
- ابوالقاسم کوفی 113
- ابوالقاسم بن محمد تنوخی 114
- ابوالقاسم بن کمیح 114
- ابوالقاسم بن شبل و کیل بن اسد 114
- ابوالقاسم بن محمد 115
- ابوالقاسم بن محمد بن ابوالقاسم حاسمی 115
- ابوالقاسم وزیر مغربی 115
- ابولؤلؤ 119
- «باب لام» 119
- ابواللطیف بن احمد بن ابولطیف زرقویه 120
- ابوالمحاسن گرگانی 121
- ابوالمحاسن رویانی 121
- ابوالمکارم 121
- ابومحمد فحّام 123
- ابومحمد بن حسن بن محمد بن نصر 123
- ابومحمد اطروش 123
- ابومحمد بن ابوالفتح واسطی 123
- ابومحمد صیمری 124
- ابومحمد کرخی 124
- ابومحمد بن حسن بن داوود قمی 124
- ابومحمد بن حسن بن عبدالواحد زربی 124
- ابومحمد بن منتهی مرعشی 125
- ابومحمد عفجری 125
- ابومخنف 125
- ابومحمد علوی 126
- ابومعبد حسینی 126
- ابومطهر صیدلانی 126
- ابوالمعالی بن بدرالدین حسن حسینی استرآبادی 126
- ابوالمفاخر بن محمد رازی[شیخ شمس الدین -] 127
- ابوالمفضل 127
- ابوالمفضل شیبانی 127
- ابومحمد فحّام 127
- ابومنصور سکری 128
- ابومنصور طبرسی 128
- ابوالمکارم بن زهره 128
- ابومنصور بن عبداللّه 128
- ابو منصور پسر عموی سید رضی الدین، علی بن طاووس حسنی 129
- ابومنصور عکبری 129
- ابومنصور بن عبدالمنعم بن نعمان بغدادی 129
- ابومحمد حسینی 130
- ابومحمد مجدی 131
- ابومحمد محمدی 131
- ابومحمد حسینی قائنی 133
- ابوالنجف مصری 134
- ابومحمد بن حسن بن زبیب الدین، ابوطالب بن ابوالمجد یوسفی 134
- «باب نون» 134
- ابو نعیم 135
- ابو نصر غاری 135
- أبو نصر 135
- ابوالنعیم 136
- ابوالنعیم بن محمد بن کاشانی 137
- ابونواس 137
- ابوالولی بن شیرازی 139
- ابوالولی بن محمد هادی حسینی شیرازی 139
- «باب واو» 139
- ابوالولی بن شاه محمود انجوی 140
- ابوهاشم علوی 141
- «باب ها» 141
- ابوالهیثم بن تَیَّهانْ 143
- ابویزید ثانی بسطامی 144
- «باب یاء» 144
- ابویزید بن شریعه الدین محمد زاکانی 145
- ابویعلی 146
- ابویعلی بن حیدر بن مرعش مرعشی 147
- ابویعلی بن ابو هیجاء علوی عمری 147
- ابویعلی هاشمی عباسی 148
- ابویعلی بن علی بن عبداللّه بن احمد جعفری 148
- اشاره 149
- ابن ابی ثلج 150
- ابن ابرز حسینی 150
- ابن ابو جیّد قمی 150
- ابن ادریس 151
- ابن ابی الصلت 151
- ابن اشناس 151
- ابن ابی شیبه 151
- ابن ابی جامع 151
- ابن ابی عمیر 152
- ابن ام مکتوم 152
- ابن ابی عقیل 152
- ابن اعلم 152
- ابن اقساسی 153
- ابن ابی قرّه 154
- ابن ابی اوس 154
- ابن ابی العزّ 154
- ابن برّاج 154
- «باب باء» 154
- ابن باقی 155
- بابا شجاع الدین 156
- ابن بطریق 156
- ابن بدر همدانی کوفی 156
- ابن بابویه 156
- ابن تیّهان 157
- «باب جیم» 157
- ابن جمهور لحساوی 157
- ابن جنید 159
- ابن جوالیقی 159
- ابن حجاج 160
- ابن حمّاد علوی حسینی 160
- ابن حاشر 160
- ابن حمزه 160
- ابن حمزه 161
- «باب خا» 162
- ابن خیّاط عاملی 162
- ابن داوود 163
- ابن درید 163
- «باب دال» 163
- «باب زا» 164
- ابن زریک 164
- «باب را» 164
- ابن راوندی 164
- بنو زهره 165
- ابن زهره 165
- ابن سکّیت 166
- «باب سین» 166
- ابن سکون 166
- «باب شین» 167
- ابن شرفشاه حسینی 167
- ابن شهریار خازن 168
- ابن شریفه و اسطی 168
- ابن صائغ 169
- ابن شهرآشوب 169
- «باب صاد» 169
- «باب طاء» 170
- ابن طاووس 170
- ابن طیّ 171
- ابن نوبخت 172
- ابن عبدالعالی 172
- «باب عین» 172
- «باب ظاء» 172
- ابن عمید 173
- ابن عباس 173
- ابن عقده 173
- ابن عبدون 174
- ابن عقیل 174
- ابن علقمی 174
- ابن عیسی رمانی 175
- ابن عصام 176
- ابن عین زربی 176
- ابن العشره الکرکی 176
- ابن عودی 177
- ابن عیّاش 177
- «باب قاف» 178
- ابن فهد 178
- ابن قضاعه 178
- ابن مکی 179
- ابن قدامه 179
- ابن قولویه 179
- «باب میم» 179
- ابن کمال پاشا 179
- ابن میثم 180
- ابن مطهر 180
- ابن محمود 180
- ابن متّوج 180
- ابن مسعود 181
- ابن معافی 181
- ابن معلّم 181
- ابن معیّه 182
- ابن ماهیار 182
- ابن نجّار 182
- «باب نون» 182
- ابن نجد 183
- ابن نما 183
- بنی نوبخت 184
- ابن نوبخت 184
- «باب هاء» 185
- ابن همام 185
- اشاره 186
- یادداشتهای مترجم 199
- اشاره 202
کتاب المعتبر است و شکی در این مغایرت وجود ندارد.(1)
ابوبکر گرگانی
(مفید -) از دانشمندان بزرگ است. ابن شهر آشوب در کتاب المناقب پاره ای از
تحقیقات او را نقل کرده است.
مؤلف گوید: در شهرت وی به «جرجانی» یا «گرگانی» اشتباهی از سوی ناسخان اتفاق افتاده است و درست آن است که «جرجرائی» به جای «جرجانی» نوشته شود. بنابراین، مترجم حاضر همان شیخ جلیل ابوبکر محمد بن احمد بن محمد مفید جرجرائی است که شیخ طوسی بدون واسطه از وی نقل کرده است و پیش از این هم شرح حال او را نوشتیم.
ابوبکر خوارزمی
(استاد -) ابوبکر محمد بن عباس خوارزمی طبری و یا شیخ ابو بکر محمد بن موسی خوارزمی. وی، فاضل دانشمند و متکلم ادیب و شاعری بنام و معاصر با صاحب بن عباد است. کنیه ابو بکر و خوارزمی بودنش اگر چه دلیل بر سنی بودن اوست، لیکن از نامه ها و سروده های او به دست می آید که شیعه باشد چنان که صغدی، بخشی از نامه ها و اشعار او را در کتاب التذکره ذکر کرده است، از جمله هنگامی که محمد بن ابراهیم والی نیشابور به قصد آزار مردم آن جا برخاست، ابوبکر به منظور دلداری دادن گروهی از شیعیان نیشابوری نامه ای برای آنان ارسال داشت؛ نامه ای است دامنه دار و همراه با فصاحت و بلاغت. در این نامه به فضاحت خلفا ویژه امویها وعباسیها و پیروان آنان پرداخته و به پیش آمدهایی که برای اهل بیت رسالت علیهم السلام و فرزندان ونوادگان و پیروان و اصحاب ایشان اتفاق افتاده به تفصیل اشاره کرده است واز این نامه تشیّع و حسن عقیده او بخوبی ظاهر می شود. در پایان آن نامه می نویسد: از خدا سپاسگزارم که از گوهر پاکیزه ای به وجود آمده ام واز او می خواهیم که: ما را به خودمان واگذار نفرماید و به کرده
1- کشف الظنون، 2/731 نوشته است: ابوالبرکات هبه اللّه بن ملکا بغدادی مؤلف کتاب المعتبر در منطق در سال 548ه ق درگذشته است - م.