- سپاسگزاری و قدردانی 1
- مقدمه 2
- اشاره 6
- بخش اول: مروانیان و شرائط سیاسی عصر آنان 6
- فصل اول: مروانیان 7
- مقدمه 7
- معاویه (41 - 60ه .) 8
- بحران در حکومت سفیانیان 10
- خلافت مروان و بنیان گذاری حکومت مروانیان 11
- عبدالملک بن مروان (65 - 86ه .) 15
- ولید بن عبدالملک (86 - 96ه .) 17
- سلیمان بن عبدالملک (96 - 99ه .) 18
- عمر بن عبدالعزیز (99 - 101ه .) 20
- یزید بن عبدالملک (101 - 105ه .) 21
- هشام بن عبدالملک (105 - 125ه .) 22
- ولید بن یزید بن عبدالملک (125 - 126ه .) 23
- یزید بن ولید بن عبدالملک (126 - 126ه .) 24
- مروان بن محمد (127 - 132ه .) 25
- علل سقوط خلافت مروانیان 26
- فصل دوم: اوضاع سیاسی - اجتماعی و فرهنگی عصر مروانیان 31
- سیاست های دولت اموی 31
- اشاره 31
- ب) به کار بستن سیاست برتری عرب 32
- الف) احیای تعصّبات قبیله ای 32
- ت) بذل و بخشش سیاسی 33
- ث) موروثی کردن خلافت 34
- ج) مصادره اموال عمومی 35
- ح) سخت گیری نسبت به مردم 36
- قیام های عصر مروانیان 41
- قیام های خوارج 41
- توّابین 42
- قیام مختار 43
- قیام عبداللّه بن زبیر 44
- قیام ابن اشعث 45
- اوضاع فرهنگی و اجتماعی در دوره مروانیان 47
- قیام زید و فرزندش یحیی 47
- وضعیّت اخلاقی جامعه عصر مروانیان 53
- عوامل پیدایش فساد اخلاقی در جامعه عصر مروانیان 58
- بخش دوم: سادات حسینی و عملکرد فرهنگی - اجتماعی و سیاسی آن ها در عصر مروانیان 59
- اشاره 59
- اشاره 60
- فصل سوم: سادات حسینی 60
- امام سجاد علیه السلام (38 - 94ه .) 61
- جایگاه امام سجاد علیه السلام 63
- زندگانی امام باقر علیه السلام 66
- جایگاه امام باقر علیه السلام 67
- فرزندان امام باقر علیه السلام 68
- عبداللّه بن محمد باقر علیه السلام 68
- علی بن محمد باقر علیه السلام 69
- امام صادق علیه السلام 70
- زید 71
- یحیی بن زید 74
- فرزندان زید 74
- عیسی بن زید 75
- عبداللّه بن علی بن حسین علیه السلام (عبداللّه باهر) 76
- جایگاه عبداللّه باهر 77
- عمر بن علی بن حسین (عمر أشرف) 78
- جایگاه عمر أشرف در دوره مروانیان 80
- حسین بن علی بن حسین علیه السلام (حسین اصغر) 82
- علی بن علی بن حسین علیه السلام (علی اصغر) 83
- فصل چهارم: نقش فرهنگی - اجتماعی و سیاسی امامان شیعه 85
- سیره عملی سادات حسینی در برخورد با مروانیان 85
- عملکرد و نقش فرهنگی - اجتماعی امام سجاد علیه السلام 87
- نقش سیاسی امام سجاد علیه السلام در برابر خلافت مروانیان 93
- دوره سوم زندگی سیاسی امام سجاد علیه السلام 96
- رفتار امام سجاد علیه السلام با خلفای مروانی 98
- نقش فرهنگی، اجتماعی امام باقر علیه السلام در عصر مروانیان 100
- برخورد امام باقر علیه السلام با دیگر فِرَق 102
- عملکرد فرزندان ائمه علیهماالسلام در عصر مروانیان 103
- نقش فرهنگی و اجتماعی امام جعفر صادق علیه السلام 107
- برخورد امام صادق علیه السلام با اندیشه های مخالف 108
- امام صادق علیه السلام در برخورد با غالیان 110
- عملکرد سیاسی امام صادق علیه السلام در عصر مروانیان 111
- حسنیان 115
- فصل پنجم: عملکرد فرزندان ائمه اطهار علیهم السلام در عصر خلافت مروانیان 115
- نقش فرهنگی زید بن علی بن حسین علیه السلام در عصر مروانیان 123
- نقش تبلیغی زید 124
- نقش فرهنگی فرزندان زید در عصر مروانیان 125
- عملکرد فرهنگی و علمی دیگر فرزندان زید 126
- نقش و مواضع سیاسی زید بن علی در عصر مروانیان 127
- قیام زید 130
- عملکرد سیاسی یحیی بن زید 133
- عملکرد سیاسی دیگر فرزندان زید 135
- نقش فرهنگی عبداللّه بن محمد باقر علیه السلام 136
- نقش فرهنگی و سیاسی فرزندان امام باقر علیه السلام 136
- نقش فرهنگی و سیاسی علی بن محمد باقر علیه السلام 137
- نقش سیاسی عبداللّه بن باقر علیه السلام 138
- نقش فرهنگی - اجتماعی دیگر فرزندان امام سجاد علیه السلام 139
- نقش فرهنگی عمر اشرف 142
- نقش فرهنگی حسین بن علی بن حسین علیه السلام 144
- عملکرد علی اصغر در عصر مروانیان 145
- علل اتخاذ مواضع بنی الحسین در دوره مروانیان 145
- نتیجه 153
- فهرست منابع و مآخذ 157
مروانیان در زمان یزید که جوانی بیش نبود، در پشت صحنه، سیاست را به دست گرفتند، زیرا یزید تنها به شعر، زن و شراب می اندیشید و نَه چیزی دیگر، به گونه ای که درباره اش گفته شده است که دو کنیز به نام حبابه و سلامه داشته که بر او سلطه داشته اند و همواره یزید اوقات خویش را به میگساری و شهوترانی با آنان به سر می برده(1) وی پس از چهار سال خلافت، در 25 شعبان سال 105 هجری درگذشت، در حالی که هنوز 38 سال بیش نداشت.(2)
هشام بن عبدالملک (105 - 125ه .)
وی بعد از مرگ برادرش یزید در سنّ 34 سالگی به خلافت رسید. او زمامداری بیدادگر، بی رحم، بدخو، حسود و بخیل بود. مسعودی می نویسد: روزگاری سخت تر از روزگار هشام نبود.(3)
هشام با دوراندیشی، ذکاوت، عقل و تدبیر توانست موازنه قبایل را در دوره خلافتش برقرار سازد و تا اندازه ای وخامت اوضاع را کمتر و بیست سال حکومت کند. در این مدت او دست به اصلاحاتی زد که از آن جمله کندن قنات برای آبیاری و حفر چاه در مسیر راه های حجّاج بود. همچنین در زمان او سپاهی مقتدر فراهم شد که علاوه بر نظارت کامل در درون حکومت، توانستند در شرق و غرب بلاد اسلامی، سرزمین هایی را نیز بگشایند.
در زمان او قیام های زید و فرزندش یحیی به وقوع پیوست و بنابر
1- ابوالحسن مسعودی، مروج الذهب، 3/207.
2- جلال الدین سیوطی، تاریخ الخلفاء، ص 247.
3- ابوالحسن مسعودی، مروج الذهب، 3/217.