مشاهیر تشیع خواجه نصیرالدین طوسی صفحه 53

پژوهشگران را به یافتن مبانی فکری و نظری آن هدایت می کند که فراتر از منابع تاریخی است و ارزنده ترین منابع اندیشه سیاسی به شمار می رود البته تحلیل رفتار سیاسی عالمان دینی فایده دیگری نیز دارد و آن سنجش پای بندی عملی آنان به مبانی فکری خود و تطابق اندیشه و سخنان آنان با رفتارشان است.(1)

جایگاه علمی خواجه نصیرالدین طوسی

آنچه خواجه طوسی را در مقایسه با متفکران و نوابغ بزرگ ممتاز جلوه می دهد، ابعاد گوناگون شخصیت علمی اوست. وی در رشته های مختلف علوم اسلامی صاحب نظر بود و در رابطه با اکثر آنها کتبی ارزشمند دارد. او در عین حالی که ادیب، شاعر، فقیه، اصولی، متکلم، منطقی و محدثی بزرگ بود؛ ریاضی دان، هیأت شناس و طبیب کم نظیری نیز محسوب می شد. علاوه بر این او سیاست مداری ژرف اندیش و عالم اخلاقی مهذب و مربی نفوس هم بود. خواجه با داشتن تبحر در این علوم صاحب نوآوری هایی نیز بود.

در دوران خوارزمشاهیان همان طور که در فصل قبل به تفصیل آمد نهضت اسلامی به اوج عظمت خود رسیده بود و اسماعیلیان از آن حظی وافر بردند و در قلعه الموت کتابخانه بزرگ و معتبری فراهم کردند. عمر مفید خواجه نصیر نیز در الموت گذشت و قریب به سی سال در آنجا زندگی کرد و از بزرگترین علمایی بود که پس از ابن سینا به علوم عقلی اشتغال ورزید. او در قلعه اسماعیلیه از فرصت و امنیت موجود استفاده کرد و مهم ترین کتب خود در علم ریاضی را تالیف نمود. تحریر اقلیدس نشانه دانش و ابتکارات اوست. «رساله چهار ضلعی»