مشاهیر تشیع خواجه نصیرالدین طوسی صفحه 68

فصل سوم: اسماعیلیان

اشاره

اسماعیلیه یکی از فرقه های شیعه است که پس از اثنی عشریه بیشترین تعداد پیروان را در میان شیعیان جهان دارد. اسماعیلیان در طول تاریخ دوازده قرنی خود به صورت جماعت های پراکنده در پهنای دنیای اسلام زیسته اند و تاریخ بسیار پرحادثه ای داشته اند. آنان دوبار در قرون وسطی، طی دوره های خلافت فاطمیان و دولت نزاریان، موفق به تأسیس حکومت های مستقل خود شدند و از قدرت سیاسی قابل توجهی بهره مند گشتند. به علاوه از آغاز ظهور خود در اواسط قرن دوم هجری، در زمینه های اصول عقاید مذهبی و تفکر فلسفی نیر فعالیت های چشمگیری داشتند؛ به طوری که بسیاری از داعیان و علمای آنان در زمره دانشمندترین متفکران اسلامی قرار داشته اند. در این فصل، فرقه اسماعیلی، از آغاز پیدایش و ظهور آنان به عنوان یک فرقه، مورد بررسی قرار می گیرد و سپس گسترش آن در عراق و ایران و مغرب و تأسیس دولت فاطمی در مغرب و دولت نزاری در ایران تا سقوط آن طی حمله مغول در 654 مورد توجه قرار می گیرد.

اسماعیلیان نخستین

آغاز تاریخ اسماعیلیه، به عنوان یک نهضت مستقل به مشاجره و بحث بر سر جانشینی امام جعفر صادق علیه السلام که در 148 رحلت فرمود، باز می گردد بنا بر اعتقاد آنها، امام جعفر صادق علیه السلام فرزند خود - اسماعیل - را از طریق نص به جانشینی خود برگزید؛ اما اسماعیل در زمان حیات پدرش درگذشت و مرگ او