چلچراغ شیراز: تحلیلی از قیام احمدبن موسی و برادران امام رضا علیه السلام صفحه 63

1- 1 - Koshan.

2- - ابن بلخی، فارسنامه، ص 231.
3- - جلیل عرفان منش، زندگانی و قیام احمد بن موسی ، ص 56 - 57؛ سلطان الواعظین، شب های پیشاور، صص 117 - 118 و دیگران...

کاروان احمد بن موسی علیه السلام از «پل اربق»(1) در اهواز به اولین منزلگاه فارس «سوق السبیل»(2) عبور کرده و مسافت شش فرسخ تا ارجان را پیموده است. در این شهر، قدمگاهی به امام رضا علیه السلام نسبت داده شده است.(3) ادامه خط سیر ارجان به شیراز در فارسنامه با جزئیات بیشتری آمده است که به 27 فرسنگ می رسد. از دیگر منزل های این راه، «فزوک»(4) «حبس»(5)، «صامه»،(6) «گنبد ملغان» و «کشن» را می توان نام برد.(7)

درنگ هایی درباره مسیر حرکت کاروان

با در نظر گرفتن جغرافیای تاریخی شهرها و راه ها، در آن زمان، برای عبور از مدینه و یا بغداد به سمت خراسان، دو خط سیر جداگانه متداول بوده است.

مسیر اول، از مدینه آغاز و از آن جا به بصره و از طریق شهرهای اهواز و فارس از راه کویر و بیابان های میان ایالت های فارس و خراسان (منطقه کویری یزد) به خراسان و یا مرو ختم می شد.

مسیر دوم، از مدینه به سمت کوفه و بغداد می رفت و سپس از آن جا به سمت ری، قم، خراسان و سرانجام مرو پایان می گرفت.

مسیر اول، خط سیری بود که پیش از احمد بن موسی علیه السلام برادرش حضرت امام رضا علیه السلام آن را پیمود. این مسیر با پافشاری مأمون برگزیده شده بود.

به نظر می رسد کسانی که در مدفن احمد بن موسی علیه السلام و یا مسیر حرکت او دچار

1- - ابن حوقل، صوره الارض، ص 30.
2- - جیهانی، اشکال العالم، ص 107. ابن رسته «ازم»، ابن بلخی «بوستانک» و قُدامه بن جعفر «جویرول» را به عنوان اولین منزل فارس آورده است.ن.ک.: ابن رسته، الاعلاق النفیسه، ص 221؛ ابن بلخی، فارسنامه، ص 231؛ قُدامه بن جعفر، کتاب الخراج، ص 26.
3- - اعتماد السلطنه، مرآه البلدان، ج 1، ص 368.
4- - fazvak، بزرگ هم آمده است.