- پیشگفتار 1
- 291. عامر بن سعید بلخی 2
- 290. عاصم بن زمزم بن عاصم بن موسی حنفی بلخی 2
- 292. عامل بلخی 3
- 293. عایشه بنت ابی بکر عبد اللّه بن علی بن احمد بن یحیی بلخی 4
- 294. عباس بن حسن بلخی 4
- 295. عباس بن ضحاک بلخی 5
- 296. عباس بن طاهر بن ظهیر جباخانی 6
- 297. عباس بن ظاهر بلخی قُطّان 6
- 300. عبدالجلیل بن میر عصمت جَلی 7
- 299. عباس بن محمّد بن یونس بلخی 7
- 301. عبدالحسین بن باز محمّد غزنوی 8
- 303. عبدالحمید بن محمّد بن حسین سمسار دَرَسْتُوَی 10
- 304. عبدالحمید حمیدی بلخی 11
- 305. عبدالخالق بن ابی مالک بلخی صوفی 12
- 308. عبدالرحمان بن احمد بن محمّد بن حسن رزّاز بلخی 14
- 307. عبدالرحمان بن احمد بن عبدالرحمان داودی بلخی 14
- 310. عبدالرحمان بن مالک بن مغول بلخی 15
- 309. عبدالرحمان بن حازم بلخی 15
- 312. عبدالرحمان بن محمّد بن جعفر فیروز نَحْجِیْری فقیه 17
- 311. عبدالرحمان بن محمّد بن ابراهیم حُدّانی بلخی 17
- 314. عبدالرحمان بن محمّد بن حسن بلخی 20
- 315. عبدالرحمان بن محمّد بن علی یعقوبی بلخی 21
- 317. عبدالرحمان ناکام 22
- 320. عبدالرحیم بن حبیب بن عمر فاریابی انصاری 24
- 319. عبدالرحیم بن حازم بن فزاره بلخی 24
- 321. عبدالرحیم بن فضل بن موسی بن مِسمار بن هانی بلخی 26
- 322. عبدالرحیم رحیمی 27
- 323. عبدالرشید بن نعمان بن عبدالرزّاق وَلْوالِجی 27
- 324. عبدالسّلام روانی 28
- 326. عبدالسمع بن محمّد بن میرزا محمّد بن عبدالرحمان راسخ 29
- 328. عبدالصمد بن حسان مرورودی (مَرْغابی) 30
- 327. عبدالشکور فاروقی تهانیسری بلخی 30
- 329. عبدالصمد بن سلیمان ابی مطر عتکی بلخی 31
- 330. عبد الصمد بن غالب بلخی قریشی 32
- 333. عبدالعزیز بن عبدالغنی حیرت بلخی 34
- 332. عبدالصمد بن محمود فاروقی فارابی 34
- 335. عبدالقادر بلخی 35
- 337. عبدالقدوس قدسی 36
- 339. عبدالکریم بن عاقب بلخی 37
- 338. عبدالقیّوم خُلمی شیخ 37
- 340. عبدالکریم بن محمود بلخی بولاقی 38
- 341. عبدالکریم بن میرزکی بدخشانی 39
- 342. عبد اللّه امانی 40
- 343. عبد اللّه بلخی 40
- 345. عبد اللّه بن احمد بن محمود کعبی بلخی 41
- 344. عبد اللّه بن احمد بن محمّد بن سنان بلخی 41
- 347. عبد اللّه بن حکیم فاریابی 54
- 348. عبد اللّه بن حَمْدُویه بغلانی 55
- 349. عبد اللّه بن زیدان بلخی 56
- 350. عبد اللّه بن شَوْذَب بلخی 57
- 351. عبد اللّه بن طاهر بلخی 62
- 354. عبد اللّه بن عبید بلخی 63
- 353. عبدالللّه بن عبد الرحمان بلخی صوفی 63
- 356. عبد اللّه بن عمر بن محمّد بن ظریف بلخی 64
- 355. عبد اللّه بن علی بن بحر بحری بلخی 64
- 357. عبد اللّه بن عمر بن میمون بن رماح بلخی 65
- 358. عبد اللّه بن عمرو بن ابی سعد بن عبدالرحمان 68
- 359. عبد اللّه بن فارس بن محمّد بن علی بلخی عُمری 69
- 362. عبد اللّه بن محمّد بلخی 70
- 361. عبد اللّه بن محمّد (معروف به پرورده بلخی) 70
- 363. عبد اللّه بن محمّد بن السّلام بلخی 71
- 364. عبد اللّه بن محمّد بن داود واعظ بلخی 71
- 365. عبد اللّه بن محمّد بن سَلْم بن حبیب فریابی 74
- 366. عبد اللّه بن محمّد بن سلیمان بلخی 76
- 367. عبد اللّه بن محمّد بن سوره بن محمّد بن ابراهیم بلخی 76
- 368. عبد اللّه بن محمّد بن صالح بن نافع صَیْدَلانی بلخی 77
- 370. عبد اللّه بن محمّد بن عبد اللّه جوزجانی 79
- 371. عبد اللّه بن محمّد بن علی بلخی 80
- 372. عبد اللّه بن محمّد بن علی بن جعفر بلخی 81
- 373. عبد اللّه بن محمّد بن علی بن طرخان بن جیّاش طرخانی بلخی 83
- 374. عبد اللّه بن محمّد بن فضل بلخی 84
- 375. عبد اللّه بن محمّد بن قاسم حسینی بلخی 85
- 376. عبد اللّه بن محمّد بن یوسف بن واقد فریابی 86
- 378. عبد اللّه بن معمر بن عمرکی بلخی 87
- 379. عبد اللّه بن موسی سلامی بلخی 87
- 380. عبد اللّه بن میرک بلخی 88
- 382. عبدالمتعال بن طالب انصاری ظفری 90
- 381. عبد اللّه منشی بلخی سلطانی 90
- 383. عبدالمطلب بن فضل بن عبدالمطلب هاشمی بلخی 91
- 384. عبد المطلب بن مجد بلخی 91
- 386. عبد الملک بن بدر بلخی 94
- 388. عبدالملک بن خالد قندوزی 95
- 389. عبد الملک بن محمّد بن عبدالرحمان حَبْتر بلخی 95
- 390. عبدالملک نصیرای قندوزی 96
- 393. عبدالواحد بن محمّد بن احمد بن مَسرور بلخی 98
- 392. عبدالواحد بن ابوالقاسم بلخی 98
- 394. عبدالواحد بن محمّد بن مسعود بلخی 99
- 397. عبدالواحد صدر صریر 102
- 396. عبدالواحد بن نیاز محمّد بلخی مزاری 102
- 398. عبدالواسع بن میر کمال بن میر حنّان بن میر سمیع انصاری 103
- 400. عبدالوهّاب بن عبد ربّه بلخی 104
- 402. عبید اللّه بن ابی بکر بن ابی سعید بلخی 105
- 403. عبید اللّه بن احمد بن عبد اللّه، معروف به ابن بلخی 106
- 405. عبید اللّه بن محمّد بلخی 108
- 407. عبید اللّه بن محمّد بن ابی قصر سجستانی 109
- 408. عبید اللّه بن محمّد بن احمد بن سهل بلخی 110
- 410. عبید اللّه بن محمّد هارون فریابی 111
- 409. عبید اللّه بن محمّد بن محمّد زاهد بلخی 111
- 411. عتاب بن محمّد بن شوذب بلخی 112
- 413. عثمان بن احمد بن ابی الفضل اشفورقانی 113
- 416. عثمان بن عطاء بن عبد اللّه خراسانی مقدسی 115
- 415. عثمان بن سعید بن احمد بن نوح فریابی 115
- 418. عثمان بن عمر بن علی شلگری بلخی 118
- 419. عثمان بن محمّد بلخی شریک 119
- 420. عثمان بن محمّد جوزجانی 121
- 422. عجیبی جوزجانی 126
- 421. عثمان بن منصور بن عبد الکریم طرازی 126
- 423. عزت اللّه بن طوره خان بن خواجه مزاری 127
- 424. عصام بن حسین بن حسین سمرقندی 128
- 426. عصام بن یوسف بن میمون بلخی 129
- 427. عصمت اللّه بن میر عبداللّه کشوری 131
- 429. عصمه بن عثمان جوزجانی 132
- 428. عصمه بن عاصم سکلکندی 132
- 434. عفّان بن مَخْلَد بلخی 137
- 432. عطاء بن علی بن محمّد جوزجانی 137
- 433. عطار بلخی 137
- 435. علی بلخی 138
- 436. علی بن ابی عمرو صیدلانی بلخی 138
- 438. علی بن احمد بن عباس بلخی 139
- 439. علی بن احمد بن علی بن محمّد سجزی 140
- 440. علی بن احمد بن محمّد بلخی (معروف به قَودَر) 140
- 441. علی بن احمد بن محمّد بن اسحاق بن ابراهیم ترکانی بخاری 141
- 443. علی بن احمد بن محمّد بن حسن خزاعی بلخی 142
- 442. علی بن احمد بن محمّد بن جعفر بن سعید سمنگانی 142
- 444. علی بن احمد بن موسی فارسی بلخی 143
- 446. علی بن حبیب بلخی 145
- 447. علی بن حسن بلخی 145
- 449. علی بن حسن بن ابی الأسود بَلّی 146
- 448. علی بن حسن بلخی فقیه 146
- 450. علی بن حسن بن احمد بلخی 147
- 451. علی بن حسن بن اُحید قطّان بلخی 147
- 452. علی بن حسن بن سهل بلخی 147
- 455. علی بن حسن بن محمّد بن جعفر بلخی 148
- 453. علی بن حسن بن عبدالرحمان جرجانی 148
- 454. علی بن حسن بن عبید اللّه حسینی بلخی 148
- 456. علی بن حسین بن ظریف بلخی 149
- 458. علی بن حسین جامی بلخی 150
- 459. علی بن ابی طالب حسینی بلخی 151
- 460. علی بن حسین حسینی بلخایی 159
- 462. علی بن حمدان بلخی 166
- 464. علی بن عبدالرحمان بن محمّد سمنگانی 166
- 463. علی بن دوستی بن احمد بلخی 166
- 465. علی بن سلیمان بلخی 167
- 466. علی بن عبد اللّه بلخی خراسانی 167
- 468. علی بن فضل بن طاهر بلخی 168
- 469. علی بن قاسم بن عبد اللّه بلخی مُقری 169
- 472. علی بن متوکّل بلخی 170
- 471. علی بن مالک بن عبد اللّه بلخی 170
- 473. علی بن محمّد انباری 171
- 474. علی بن محمدان بن محمّد طایقانی بلخی 172
- 475. علی بن محمّد بن ابراهیم بن محمّد بن تخویه بلخی، تخوی 173
- 478. علی بن محمّد بن احمد بن عیاش بلخی 174
- 477. علی بن محمّد بن احمد بلخی 174
- 480. علی بن محمّد بن محمّد بن خلف طایقانی 175
- 479. علی بن محمّد بن حسین طایفی ریحانی بلخی 175
- 481. علی بن محمّد بن نصر بن عاصم بلخی 176
- 482. علی بن محمّد منجورانی 177
- 484. علی بن یونس بلخی 178
- 486. علی عطاء بن علی محمّد عادلی 179
- 487. علیم اللّه بن عتق بلخی 181
- 488. عماد الدین بن احمد فاریابی 182
- 489. عمر بن صبح بن عمران بلخی خراسانی 183
- 490. عمر بن عبدالکریم ورسکی 184
- 491. عمر بن عبدالمؤمن بن یوسف کجواری بلخی 185
- 492. عمر بن عبید بن خضر بن موسی مَسْتینانی 185
- 493. عمر بن علی بن ابوالحسین علی بن ابوبکر بن 186
- 494. عمر بن علی بن حسین محمود بلخی 187
- 495. عمر بن علی بن سالم بلخی بزّاز 189
- 496. عمر بن علی بن غیلان بلخی 190
- 497. عمر بن علی سنجی 193
- 500. عمر بن مدرک بلخی رازی 195
- 501. عمر بن مسلم بن سعید بن عمر بن بدر بلخی دمشقی 196
- 502. عمر بن میمون بن بَحْر بن سعد بن رماح بلخی 197
- 504. عمر بن نوح بن خلف بن محمّد بن خصیب بلخی بُنْدار 200
- 503. عمر بن نصر بلخی 200
- 505. عمر بن هارون بن یزید بلخی ثقفی 201
- 506. عمر کخواری خوارزمی 206
- 508. عمرو بن عبید بن باب بن کیسان بلخی بصری 207
- 511. عیسی بن احمد بن عیسی بن وَردان عَسْقلانی بلخی 216
- 513. عیسی بن نیاز محمّد مخدوم بلخی 218
- 515. غیاث الدین همت 220
- 514. غلامعلی بن رمضان بلخی 220
- 516. غیرت فتح آبادی 221
- 518. فانی بلخی 223
- 517. فارس بن عمرو فیروز نخجیری 223
- 519. فدایی بلخی 224
- 520. فروغی اندخوی 225
- 521. فرید الدین بلخی 225
- 522. فضل اللّه بن عمران اِشفورقانی 226
- 523. فضل اللّه بن محمّد بن اسماعیل خطیبی 226
- 525. فضل بن عباس بن عبد اللّه بلخی 228
- 526. فضل بن مبارک بلخی طبیب 228
- 527. فضل بن محمود خمچانی بدخشانی 229
- 530. فُضَیْل بن محمّد بن نصر بلخی 231
- 531. قاسم بن زریق بلخی 232
- 532. قابل خلمی 232
- 533. قاسم بن سیّد میر بن میر قربان حسینی 233
- 534. قبچاق خان بن امام قلی بیگ بلخی 235
- 535. قبولی قندوزی 237
- 537. قریب بن ابوالفضل جوزجانی 241
- 539. قوام الدین قوام خلمی 243
- 540. کمال الدین عاشق بلخی 244
- 541. کمال کجکولی 245
- 542. کمال شبرغانی 247
- 543. کعب بن عمرو بن جعفر بلخی 248
- 544. گل بابا بلخی 250
- 545. لایق بلخی 251
- 546. لطف اللّه بن عمر بن غازی فارابی 251
- 547. لیث بن خالد بلخی 252
- 548. لیث بن مساور بلخی 253
- 550. محمّد امین بدخشی مکی 255
- 549. محمّد ابراهیم غبار بلخی 255
- 551. محمّد امین بلخی 256
- 552. محمّد امین بن قربان امینی 256
- 553. محمّد اورگنجی 258
- 554. محمّد بن ابان بلخی 259
- 556. محمّد بن ابراهیم بلخی 262
- 557. محمّد بن ابراهیم بن رماح بلخی 263
- 558. محمّد بن ابراهیم بن عبدالحمید حلوانی 264
- 559. محمّد بن ابراهیم بن علاء تفتازانی 265
- 561. محمّد بن ابراهیم جیلانی 266
- 562. محمّد بن ابراهیم سعدی فاریابی 266
- 563. محمّد بن ابوبکر بن احمد بلخی 267
- 566. محمّد بن ابوبکر بن محمّد فاریابی 268
- 565. محمّد بن ابوبکر بن عطاء بلخی 268
- 567. محمّد بن ابی عون بلخی 269
- 568. محمّد بن احمد بلخی 269
- 573. محمّد بن احمد بلخی 278
- 572. محمّد بن احمد بلخی 278
- 575. محمّد بن احمد بلخی 279
- 576. محمّد بن احمد بلخی 279
- 578. محمّد بن احمد بلخی رودباری 280
- 577. محمّد بن احمد بلخی 280
- 579. محمّد بن احمد بلخی رزین 281
- 581. محمّد بن احمد بن بکر بلخی بای 282
- 580. محمّد بن احمد بن ابراهیم بلخی 282
- 582. محمّد بن احمد بن جرّاح جوزجانی 283
- 583. محمّد بن احمد بن جعفر حنظلی خُلمی 285
- 585. محمّد بن احمد بن سهل سرخسی 285
- 584. محمّد بن احمد بن جهم بلخی 285
- 587. محمّد بن احمد بن محمّد بلخی 290
- 588. محمّد بن احمد بن محمّد بن ابو صالح بغدادی 291
- 590. محمّد بن احمد بن معاذ بلخی 292
- 593. محمّد بن احمد زُبِیلاذانی 294
- 595. محمّد بن ازهر بلخی 295
- 594. محمّد بن احمد مذکر بلخی 295
- 596. محمّد بن ازهر جوزجانی 296
- 597. محمّد بن اسحاق بن اسماعیل بن صلت بلخی 297
- 598. محمّد بن اسحاق بن حرب لؤلؤی بلخی 297
- 601. محمّد بن اسماعیل بلخی 301
- 603. محمّد افضل بن اسلام خان بدخشانی 302
- 602. محمّد بن اسماعیل بن موسی بن عبد اللّه بلخی 302
- 604. محمّد بن بشرویه بلخی 302
- 606. محمّد بن تمیم فاریابی 312
- 607. محمّد بن تمیم فریابی برمکی 313
- 609. محمّد بن جعفر بن غالب ورّاق بلخی 314
- 610. محمّد بن جعفر بن محمّد فریابی 315
- 612. محمّد بن حامد بن حرب بلخی 316
- 613. محمّد بن حامد بن محمّد بن عبدالرحمان دستجردی 316
- 616. محمّد بن حسام بن عمران بلخی 317
- 615. محمّد بن حامد صرخیانی 317
- 614. محمّد بن حامد بن نصر بن فتح قندوزی 317
- 618. محمّد بن حسن بلخی 319
- 619. محمّد بن حسن بلخی 320
- 620. محمّد بن حسن بن احمد نجاکثی 321
- 621. محمّد بن حسن بن بور بلخی 321
- 623. محمّد بن حسن بن قتیبه عسقلانی بلخی 322
- 624. محمّد بن حسن بن محمّد بلخی 322
- 625. محمّد بن حسن بن نور بلخی 323
- 626. محمّد بن حسن دستجردی 323
- 628. محمّد بن حسین بن شهریار بن قطان بلخی 325
- 629. محمّد بن حسین بن احمد خطیبی بلخی 326
- 631. محمّد بن حسین بن موسی مصباح 330
- 632. محمّد بن حسین بن علی بن عباس قلانسی بلخی 335
- 634. محمّد بن حسین بن موسی بن محویه بن عبد اللّه بن سِمْسارفوری 336
- 636. محمّد بن حسین سمنگانی 337
- 637. محمّد بن حسین کابلی بلخی 338
- 638. محمّد بن حکم بن عبد اللّه بن مسلم بلخی 338
- 639. محمّد بن حفص بلخی 340
- 640. محمّد بن حفص جوزجانی 340
- 642. محمّد بن خاقان بروقانی 341
- 645. محمّد بن خلیل ذُهلی بلخی 343
- 646. محمّد بن خواجه شاه بن عباد اللّه بلخی 344
- 647. محمّد بن درویش محمّد بلخی 344
- 648. محمّد بن ربیع بن خذیم بلخی 346
- 650. محمّد رضا بلخی 347
- 652. محمّد بن زکریا بلخی 348
- 651. محمّد بن زکریا بلخی 348
- 655. محمّد بن سفیان بن محمّد جوهری کلماتی 350
- 654. محمّد بن سعید بن عزیز سمرقندی 350
- 656. محمّد بن سلیمان بلخی 351
- 658. محمّد بن سلیم خراسانی بلخی قریشی 353
- 659. محمّد بن شجاع بلخی 354
- 660. محمّد بن شقیق بن ابراهیم بلخی 357
- 661. محمّد سلیم بن ملاّ آدینه محمّد آقچگی 357
پیشگفتار
پیشگفتار
تاریخ علمای بلخ شامل شرح حال بیش از 289 نفر از رجال سرزمین بلخ چاپ و منتشر گردید. آن کتاب در سال 1383ش. توسط بنیاد پژوهشهای اسلامی به زیور طبع آراسته شد و در اختیار خوانندگان محترم قرار گرفت. اینک نیز با کمک بنیاد مزبور جلد
دوم تاریخ علمای بلخ که شرح حال 363 نفر از فقها، مفسّران، مورّخان، فلاسفه و حکمای سرزمین دانش پرور بلخ را شامل می شود در اختیار خوانندگان قرار می گیرد. البته این مجلد پایان کار نخواهد بود و شرح حال عده ای دیگر از عالمان بلخ خواهد ماند
که امیدوارم بتوانم با یک مجلد دیگر، این مجموعه را به انتها برسانم. باید اعتراف کنم
تعداد بزرگان دارالاجتهاد بلخ بیش از اینها می باشد، امّا پژوهش درباره همه آنها از توان من خارج است ؛ امید می رود که علما و نسل جوان آشنا به کار، این راه را دنبال نمایند.
قابل یادآوری است که از شرح حال و ذکر نام کسانی که قابل توجه یا منشأ اثری نبوده اند
در این تحقیق پرهیز شده است.
در پایان بر خود لازم می دانم از تمام استادان، محققان، پژوهشگران و دوستانی که در این طرح مشوق و راهنمای من بودند، سپاسگزاری نمایم، به خصوص از مدیر عامل بنیاد پژوهشهای اسلامی، استاد محترم حضرت حجه الاسلام و المسلمین حاج آقای الهی خراسانی، که در طول کار، بنده را راهنمایی کردند و موانع را برطرف نمودند. همچنین از استاد منصور ستایش که در ویرایش علمی این اثر کمک کردند، و نیز از استاد ادیب جناب آقای طهوریان، و سرانجام از مدیر محترم گروه ویراستاری آقای دکتر مهدوی که از هیچ کوششی در به سامان رساندن این کار دریغ نورزیدند، تشکر و قدردانی می کنم، و نیز از گروه حروفچینی و نمونه خوانی سپاسگزاری می نمایم.
مهدی رحمانی ولوی
25/9/1385