شرح اسم : زندگی نامه آیت الله سیدعلی حسینی خامنه ای (1357ش - 1318ش) صفحه 130

سایر امور داشته باشد، اما دوستان من در عین حال زمینه منبر در چند جای شهر را برای من فراهم کردند.»(1)

شهر بیرجند، پایگاه سنتی و مرکز قدرت اسدالله علم، نخست وزیر، بود. پدرانش بیش از ده قرن بر قائنات حکومت کرده بودند و نام آنان همواره در پشت قباله این منطقه دیده می شد. این شهر یکی از استراحت گاه های محمدرضا پهلوی بود. همین موضوع موجب شده بود شهری که بی شباهت به یک روستای بزرگ نبود، فرودگاه داشته باشد. دیگر شهرهای هم تراز آن از چنین امکانی برخوردار نبودند. علم چند باغ بزرگ و قدیمی در بیرجند داشت که محل اتراق و استراحت او و شاه بود؛ «باغ هایی که شراب های کهنه اش و طباخان زبردستش شهره آفاق بود.»(2)

آقای خامنه ای می دانست که در شهر، علم را «امیر» خوانده، او را «لازم الاطاعه» می دانند، همچون پدرش که امیرشوکت الملک لقب داشت. «فقط یک نفر را پیدا کردم که از علم ... نمی ترسید... چنین جوّ خفقانی خانواده علم به وجود آورده بود.»(3)

آقای خامنه ای به یاد می آورد که در سفر پیشین خود به بیرجند، اول محرم یا روز پیش از آن، خطیبی در یکی از مساجد بیرجند خطبه به نام علم می خواند. «من در آن جلسه شرکت داشتم... [که می گفت:] صاحب السیف والقلم، امیراسدالله علم...»(4)

این سومین باری بود که به بیرجند سفر می کرد. در دو سفر پیشین میزبان معنوی او شیخ محمدحسین آیتی از علمای بزرگ خراسان، بلکه ایران بود. او غیر از مراتب علمی، در شعر و ادب وارد بود؛ ذوقی سیال داشت.(5) «من چند سال قبل که بیرجند رفته بودم با ایشان فوق العاده مأنوس بودم... هر جا می رفتیم با هم می رفتیم. البته سناً جای پدر من بود.»

آن سال آقای آیتی برای درمان چشم راهی مشهد شده بود. آقای خامنه ای این بار به سراغ آقای سیدحسن تهامی رفت. آقای تهامی عالم برجسته ای بود که به واسطه اقامت در بیرجند، منزلت حقیقی اش مکتوم مانده بود. پرورده حوزه علمیه نجف و از شاگردان آیات آقاضیاء عراقی و میرزای نایینی، فردی مجتهد و بسیار آگاه در ادبیات و فرهنگ و مسائل

1- مرکز اسناد انقلاب اسلامی، خاطرات سیدعلی خامنه ای، شم بازیابی 1231.
2- همان، یادمان زندان ها و بازداشتگاه ها، ص 2.
3- همان، شم بازیابی 1231.
4- همان، شم بازیابی 1232.
5- دیوان شعر این عالم دُرّ غلتان نام دارد.