مهارت معلمی صفحه 153

که از هر جهت حفاظت می شود: (فِی لَوْحٍ مَحْفُوظٍ) (1) قرآن کریم به «قلم»(2) قسم یاد نموده و در کنار آن به سطرها اشاره کرده است: (ن وَ الْقَلَمِ وَ ما یَسْطُرُون.) (3)«سطر» به معنای «تنظیم نوشته» است.

در حدیث می خوانیم که علم را با نوشتن تثبیت کنید: «قیدوا العلم بالکتابه»(4) و امام صادقA همیشه قلم به همراه داشت و گاهی قلم را پشت گوش خود می نهاد.

یکی از شیوه های غنابخشی به کلاس و بالا بردن جذبۀ کلاس و سخنرانی، صید نکته های ناب در حین مطالعه یا شنیدن سخنرانی های افراد موفق و گزینش و یادداشت مطالب مهم است. فیش برداری مطالب ناب و نکته های مهم در حال مطالعه یا استماع سخنرانی می تواند یک ذخیره علمی مناسب برای تدریس و سخنرانی های ما باشد. هرکجا به تحصیل علم سفارش شده، بر نوشتن و یادداشت برداری نیز تأکید شده است؛ زیرا تحصیل علم و قلم از هم جدا نمی شوند و نباید به حافظه خود تکیه کرد.

ضمناً باید نوشتن با قلم خوب انجام شود و کلمات مفهوم باشند؛ به گونه ای که اگر در آینده

خود نویسنده یا دوستانش با هر شرایطی - حتی کسی که مشکل چشم دارد - به آن نوشته مراجعه کردند، از مطالعه آن محروم نشود.(5) همچنین به گونه ای خوش خط و با فاصلۀ مناسب باشد که دیگران نیز بتوانند از آن استفاده کنند و اگر کسی آن یادداشت ها را خواست، بتواند از آن بهره ببرد. زیبا نوشتن، خوانا نوشتن، مستند نوشتن، منظّم نوشتن، خلاصه نوشتن، اسراف نکردن و احترام گذاشتن به قلم و کاغذ از آداب نوشتن است.

فیش برداری، برکاتی دارد که برخی از آنها عبارت اند از:

1- . بروج: 22.
2- . نقش قلم از نقش زبان، شمشیر، درهم و دینار، شهرت و فرزند بیشتر است؛ زیرا قلم تجربه نسل های مختلف را به هم منتقل می کند و فرهنگ را رشد می دهد. افراد را با قلم می توان خواب یا بیدار کرد. ملتی را می توان با قلم، عزیز یا ذلیل کرد. قلم یک فریاد ِساکت است. قلم، سند رسمی است. قلم گزارشگر تاریخ است. سوگند به قلم، نشانه فرهنگ و تمدن است. تکیه بر قلم، تکیه بر سند و استدلال است.
3- . قلم: 1.
4- . بحارالانوار، ج 2، ص 52.
5- . عالمی را سراغ دارم که از علمای درجه یک بود و یادداشت های بسیار زیادی داشت؛ ولی چون به خاطر صرفه جویی، کلمات را ریز و کنار هم می نوشت، امکان استفاده از آن یادداشت ها فراهم نشد.