مهارت معلمی صفحه 28

قرآن کریم گروهی را که به علم خود قانع بودند، توبیخ می کند و می­فرماید: (فَرِحُوا بِما عِنْدَهُمْ مِنَ الْعِلْمِ)(1) یا (ذلِکَ مَبْلَغُهُمْ مِنَ الْعِلْم).(2)

نیز در حدیث می خوانیم: «أَعْلَمُ النَّاسِ مَنْ جَمَعَ عِلْمَ النَّاسِ إِلَی عِلْمِهِ؛(3) داناترین مردم کسی است که علم مردم را به علم خودش اضافه کند.»

6. توفیقاتش را از خدا بداند

باید مراقب بود که سرگرم شدن به کتاب و درس و مقاله و پژوهش، ما را از خدا غافل نکند. قرآن کریم از قول شعیب علیه السلام می فرماید: (وَ ما تَوْفِیقِی إِلَّا بِاللَّهِ)؛(4) «و جز به لطف خداوند، توفیقی برای من نیست.»

تصور نکنیم که رشد علمی و توفیقات ما تنها به خاطر مطالعه و تحصیل و تدریس است؛ زیرا این تصور باعث ایجاد غرور می شود. وقتی به قارون گفتند: «از نعمت هایی که خدا به تو داده است، به فقرا کمک کن»،(5) او گفت: «این ثروت را به خاطر علمی که مخصوص من است، به دست آوردم»(6) و این گونه مغرورانه جواب داد.

چه بسا افرادی بیش از ما فکر می کنند، درس می خوانند، کلاس می روند، تدریس می کنند، ولی توفیقی ندارند. ذهن و فکر، تحلیل و مطالعه، تحقیق و تألیف، همه و همه از خدای تعالی است.(7) گاهی به انسان، با اینکه هیچ مطالعه ای نکرده است، دفعتاً طرحی مفید القا و الهام

1- . Gفلمَّا جاءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَیِّناتِ فَرِحُوا بِما عِنْدَهُمْ مِنَ الْعِلْمِ وَ حاقَ بِهِمْ ما کانُوا بِهِ یَسْتَهْزِؤُنَF؛ «پس چون پیامبرانشان همراه با معجزات به سراغشان آمدند به آن مقدار علمی که نزدشان بود خوشحال شدند [و حاضر نشدند منطق انبیا را بپذیرند] و آنچه [از قهر الهی] که به تمسخر می گرفتند، آنان را فرا گرفت.» (غافر: 83)
2- . نجم: 30.
3- . من لایحضره الفقیه، ج 4، ص 395.
4- . هود: 88.
5- . Gأَحْسِنْ کَما أَحْسَنَ اللَّهُ إِلَیْکَF. (قصص: 77)
6- . Gقالَ إِنَّما أُوتِیتُهُ عَلی عِلْمٍ عِنْدِی F. (قصص: 78)
7- . امام خمینی;، رهبر کبیر انقلاب، به آیت الله صدر; فرموده بود: «یک بار خدا حافظه مرا برای لحظاتی گرفت؛ به گونه ای که نام خود را فراموش کردم و حدود یک ربع ساعت فکر کردم تا یادم آمد که نامم روح الله است.» یکی از علمای بزرگ مشهد، آیت الله میرزا جواد تهرانی; نیز یک بار که برای تدریس روی منبر نشسته بود، آنچه در ذهن داشت، فراموش کرد. مدتی به شاگردان نگاه کرد و بعد از منبر پایین آمد!