مهارت معلمی صفحه 7

«راهنمایی کننده به راه خیر، مانند انجام دهندۀ آن است.»(1)

همچنین امام باقر علیه السلام فرمود: «تمام جنبندگان زمین و ماهیان دریا و هر موجود کوچک و بزرگی که در زمین و آسمان خداست، برای تعلیم دهندۀ امور نیک استغفار می کنند.»(2)

امامان ما نسبت به معلمان فرزندانشان بسیار لطف داشتند و آنها را تشویق می کردند. امام حسین 7به معلم فرزندش صددینار هدیه داد و در پاسخ به اعتراض مردم فرمود: «أَیْنَ یَقَعُ هَذَا مِنْ عَطَائِهِ یَعْنِی تَعْلِیمَهُ؛(3)این مبلغ، در قبال تعلیمات او چه ارزشی دارد؟» (کنایه از اینکه ارزش هدیه مادی به پای ارزش تعلیم قرآن نمی رسد.)

4. تربیت کار خداست

در قرآن کریم، بعد از نام مبارک «الله»، بیشترین نامی که برای خدا به کار رفته، «ربّ» است. ناگفته پیداست که «ربوبیت» زمانی کامل است که بر اساس علم، حکمت، مصلحت و رحمت باشد، که خداوند همه را دارد.

معلم، تنها علم خود را منتقل نمی کند؛ بلکه می تواند همۀ کمالات را با رفتار و گفتار و اخلاق خود به دیگران منتقل کند؛ آن زمان که شاگرد به یأس گرایش پیدا می کند، روح امید را در او بدمد و آن هنگام که شاگرد به غرور گرایش پیدا می کند، او را هشدار دهد.

همان گونه که خداوند متعال در مسیر تربیت مردم، با منطق و برهان، احساس و عاطفه، مثال و تشبیه، تاریخ و داستان، بیان الگوهای مثبت و منفی، هنر و اخلاق و نیز وعده و تهدید، مردم را تربیت می کند، معلم و استاد نیز باید از همه این ابزارها بهره مند باشند. هرچه بهرۀ آنها از این ابزار بیشتر باشد، توفیقات آنها نیز بیشتر خواهد شد.

اتصال معلم و استاد و مربی به خداوند متعال، نقش مهمی در انجام مسئولیت آنها -که همانا ارشاد و هدایت مردم است- دارد؛ لذا از عالم دینی به «عالم ربانی» تعبیر می شود؛ یعنی عالمی که

1- . قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وسلم: «الدَّالُّ عَلَی الْخَیْرِ کَفَاعِلِه.» (کافی، ج 4، ص 27)
2- . عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ: «مُعَلِّمُ الْخَیْرِ یَسْتَغْفِرُ لَهُ دَوَابُّ الْأَرْضِ وَ حِیتَانُ الْبُحُورِ وَ کُلُّ صَغِیرَهٍ وَ کَبِیرَهٍ فِی أَرْضِ اللَّهِ وَ سَمَائِهِ.» (ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص 131)
3- . المناقب، ج 4، ص 66.