امام بخاری و جایگاه صحیحش صفحه 10

زیاده و نقصان با هم فرق دارد. حالا روشن نیست که بخاری چه قدر از سخنان خود را در احادیث و اخبار صحیحش اضافه کرده و از اصل حدیث کاسته است!

افراط و سخنان دور از واقع

احمد بن نصر خفاف(1) گفته است: بخاری در شناخت حدیث بیست درجه داناتر از احمد بن حنبل واسحاق بن راهویه و غیر آن دو بود و هر که در مورد او سخنی بگوید بر او از جانب من هزار لعنت. (2)

امام بخاری می گوید: اگر تاریخم نشر شود، خیلی از اساتیدم متوجه نمی شوند و نشدند و آن را (نیز) سه مرتبه نگاشتم واسحاق بن راهویه تاریخ او را به امیر عبدالله بن طاهر وارد کرد و گفت: آیا نمی خواهی که به تو سحر نشان دهم؟ سپس آن را نشان داد وامیر تعجب کرد و گفت: من نگارشش را متوجه نشدم. (3)

این گونه برای بالا بردن مقام امام بخاری وکتبش سخنان دور از واقع گفته شده است. در باره تاریخ امام بخاری خود او سخنان دیگر نیز گفته و در مدح آن آورده است: در همان زمان، کتاب تاریخ را در کنار قبر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در شب های مهتابی نگاشتم وکم نامی در تاریخم هست مگر این که نزد من در مورد آن داستان است، ولی به خاطر طولانی نشدن کتاب از ذکرش پرهیز کردم. (4) حال آن که در شرح حال راویان مهم ترین مطلب ذکر ثقه و یا غیر ثقه بودن راوی است که در تاریخ امام بخاری در اکثر تراجم حتی به این مهم توجه نشده است، و با این حال امام بخاری حتی برای تاریخش این مقام

1- ذهبی در مورد خفاف می گوید: او روزه دهر می داشت، یعنی روزهای عید که روزه آن حرام است را نیز روزه می گرفت؛ سیر اعلام النبلاء، ج 13، ص 561، رقم 284.
2- طبقات الشافعیه الکبری سبکی، ج 2، ص 162؛ سیر اعلام النبلاء، ج 12، ص 435.
3- سیر اعلام النبلاء ذهبی، ج 12، ص 403.
4- مقدمه فتح الباری، ص 479؛ مقدمه تاریخ الصغیر بخاری، ج 1، ص 8.