امام بخاری و جایگاه صحیحش صفحه 178

والبزار إلا أنه قال: لقد لعن الله الحکم و ما ولد علی لسان نبیه؛(1) ابن زبیر

می گوید: به خدای این کعبه سوگند، همانا رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم حَکَم و اولادش را لعنت فرمودند. هیثمی این خبر را از احمد و بزار و بوصیری از ابن راهویه و احمد نقل کرده و سند آن را صحیح دانسته اند.

لما بایع معاویه لابنه قال مروان: سنه أبی بکر وعمر فقال عبد الرحمن بن أبی بکر: سنه هرقل وقیصر فقال مروان: هذا الذی أنزل الله فیه «والذی قال لوالدیه أف لکما» فبلغ ذلک عائشه فقالت: کذب والله ما هو به ولو شئت ان أسمی الذی أنزلت فیه لسمیته ولکن رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم لعن ابا مروان ومروان فی صلبه فمروان فضض من لعنه الله؛ (2) وقتی معاویه برای یزید بیعت گرفت مروان گفت: این سنت ابوبکر و عمر است. عبدالرحمن بن ابوبکر گفت: سنت هرقل و قیصر است. مروان گفت: این همان کسی است که در باره اش این آیه «و کسی که به والدینش اف گفت» نازل شده است. این خبر به عائشه رسید. پس گفت: والله دروغ گفته.، ولی رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم پدر مروان را لعنت فرمود و مروان پاره ای از لعنت خداست.

حاکم سند این حدیث را به شرط شیخین صحیح دانسته است و ذهبی آن را منقطع دانسته، ولی انقطاع بین که، بیان نکرده است. هیچ گونه انقطاعی در سند آن نیست. بخاری نیز این حدیث را در صحیحش روایت کرده است، ولی سخنان ابن ابوبکر وام المؤمنین عائشه را برای حفظ جایگاه صحیحش که از مروان اخذ دین کرده، حذف کرده که ابن حجر نیز به آن اشاره کرده است.(3)

البته باید دقت داشته باشیم که از مروان اخبار و افعال مذموم فراوان در تاریخ به جای مانده

1- مجمع الزوائد، ج 5، ص 240؛ زوائد بوصیری، ج 8، ص 29، ح 7527 و7528.
2- سنن الکبری نسائی، ج 6، ص 59، ح 11491؛ المستدرک علی الصحیحین، ج 4، ص 528، ح8483؛ تفسیر بن کثیر، ج 4، ص 172. الاصابه ابن حجر، ج 2، ص 92، رقم 1786.
3- صحیح بخاری، کتاب التفسیر، باب: والذی قال لوالدیه اف لکما اتعداننی، ج 4، ص 1827، ح4827. الاصابه ابن حجر، ج 2، ص 92، رقم 1786.