امام بخاری و جایگاه صحیحش صفحه 334

شعبی مستحب و سعید شعبی را تکذیب نمود.

4. الأعمش قال: ذکر إبراهیم النخعی عند الشعبی فقال: ذاک الأعور الذی یستفتی باللیل، ویجلس یفتی الناس بالنهار. قال: فذکرت ذلک لإبراهیم فقال: ذلک الکذاب لم یسمع من مسروق شیئا؛ (1) نزد شعبی از ابراهیم نخعی یاد کردند. شعبی گفت: او یک چشمی است که شب طلب فتوا می کند و روز خود فتوا می دهد. اعمش می گوید: این سخن او را به نخعی گفتم و او گفت: شعبی کذاب است؛ از مسروق هیچ حدیثی نشنیده است.

پس اخبار او از مسروق منقطع است. این در حالی است که اولاً: در «صحیح بخاری» خیلی از احادیث را شعبی به صورت معنعن از مسروق روایت کرده است. ثانیاً: چنان که در گذشته ذکر شد اولین همسر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم که حضرت از وی خبر داده بودند که دست طولانی در صدقه دارد و قبل از دیگران به آن حضرت ملحق خواهد شد، بخاری و برخی دیگر محدثین از شعبی از مسروق از عائشه نقل کرده اند که آن زن سوده است و حال آن که در واقع آن زن زینب بنت جحش بوده است. و از این گواهی ابراهیم نخعی استفاده می شود که شعبی چنین چیزی را از مسروق نشنیده است، و به اشتباه از خود چنین چیزی را نقل کرده و به مسروق نسبت داده است.

5. إسماعیل بن أبی خالد قَال: سَمِعْتُ الشعبی یحلف بالله لقد دخل علی وما قرأ القرآن؛ (2) اسماعیب بن ابی خالد می گوید: شنیدم که شعبی به خدا سوگند یاد می کرد که علی داخل (قبرش) شد ولی قرآن نخواند.

امام علامه، لغوی محدث احمد بن فارس مالکی متوفای 395 (3) در بیان این کذب بزرگ شعبی می گوید:

1- جامع بیان العلم وفضله ابن عبدالبر، ج 3، ص 412.
2- . المعرفه والتاریخ فسوی، ج 1، ص 483.
3- . این وصف از ذهبی در شرح حالش در سیر اعلام النبلاء، ج 17، ص 105، رقم 65 آمده است.