امام بخاری و جایگاه صحیحش صفحه 352

عُمُومَتِی؛ (1) انس گفته است: در زمان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم چهار نفر قرآن را جمع کردند: ابی بن کعب، معاذ بن جبل، ابوزید وزید بن ثابت.

این دو حدیث با هم تناقض آشکار دارند؛ زیرا در حدیث اول می گوید: جز این چهار نفر در زمان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم کسی قرآن را جمع نکردند، ولی در حدیث دوم ابودردا را حذف کرده و به جای وی ابی بن کعب را اضافه کرده است.

ابوطیب در جواب حدیث اول انس گفته است: از طریق متواتر ثابت شده است که عثمان و علی و تمیم داری و... قرآن را جمع کرده اند(2) و ابن حجر نیز در شرح این حدیث افراد زیادی از صحابه را ذکر می کند که حافظ قرآن بوده اند.(3) قرطبی، عینی، سندی، زرکشی و سیوطی از ابوعبید، ماوردی و شیخ نقل کرده اند که هر کدام با بیان و دلیل به باطل بودن این سخن انس تأکید کرده اند.(4) سیوطی همچنین می گوید: جماعتی از امامان این حدیث انس را انکار کرده اند... . (5)

از این سخنان، باطل بودن این دو حدیث روشن می شود و بدون این نیز این سخن و ادعا، خیلی عجیب بوده و مسلمات تاریخ آن را تکذیب می کند. البته اخباری که این دو خبر را نقض کرده و به باطل بودن آن دو تصریح می کند فراوان است.

عبد الحمید بن عبدالله اصبحی

اشاره

بخاری 43 حدیث از او روایت کرده است.

1- صحیح بخاری، کتاب مناقب الانصار، باب: مناقب زید بن ثابت، ح 3810، وفضائل القرآن، باب: کان جبریل یعرض القرآن علی النبی صلی الله علیه و آله و سلم، ج 4، ص1913، ح 5003.
2- تفسیر قرطبی، ج 1، ص 56.
3- فتح الباری، ج 9، ص 42.
4- تفسیر قرطبی، ج 1، ص 57؛ ح-اش-ی-ه ال-سندی علی صحیح البخاری، ج 3، ص 85؛ البرهان زرکشی، ج 1، ص 242؛ عمده القاری، ج 20، ص 27؛ الاتقان سیوطی، 1 ، ص 72 - 73.
5- الاتقان سیوطی، 1 ، ص 72 - 73.