تفسیر متقین در قرآن و حدیث صفحه 45

جمیل و غیر آن گفته می شود، امّا شُکر بر نعمت خاص اختصاص دارد وحمد بر لسان تنها گفته می شود. حمد قلبی در اصطلاح جود ندارد، اما شکر به سبب قلب، زبان و جوارح تحقُّق پیدا می کند.

امام صادق علیه السّلام فرمودند: اَلْحَمْدُ رَأسُ الشّکرُ؛ حمد اساس شکر است. این حدیث در تفسیر جوامع الجامع از پیامبرصلی الله علیه وآله نیز نقل شده است.(1)

رجاء بن ضحاک گوید: امام رضاعلیه السّلام وقتی سورۀ حمد را تمام می فرمود، می گفت: الحمدلله رب العالمین.

مرحوم محمد باقر مجلسی در جلد 92 ص 218 بحار می نویسد: معنی حمد در شکر و عبادت خداوند تحقق یافته است. پس جای حمد خداست. به استناد کلام رسول الله صلی الله علیه وآله حق حمد خداوند منان را جز معصومان کسانی دیگر نمی توانند به جا آورند.

ملائکه، انسان، موجودات، جمادات، حیوانات و همه از حمد خدا عاجزند. مُفضل بن عمر از امام صادق علیه السّلام نقل کرده که ایشان فرمودند: برای خدا هزار عالم است. هر عالم بزرگتر از این عالم آسمان و زمین است) و اهل هر عالمی نمی دانند که آیا جُز عالم آنها، خداوند عالم دیگری را آفریده و موجودات دیگری در آن می باشد.

جابر بن یزید جُعفی از امام باقرعلیه السّلام روایت می کند که امام علیه السّلام فرمودند: غیر از کره شما «زمین» چهل کره آفتاب دیگر موجود است و فاصله میان هر آفتاب تا آفتاب دیگر چهل سال راه است و در آنها