اندیشه سیاسی، اجتماعی امام خمینی رحمه الله صفحه 121

هم وحدت نظر ندارند؛ زیرا محقق علوم اجتماعی خود جزئی از موضوع تحقیق است و در عمل دشوار است که پیش فرض ها و انگیزه های خود را در پژوهش تأثیر ندهد.

به سبب چهارمشکل یاد شده، تعریف و مفهوم سیاست ابهام دارد؛ از این رو تعاریف متعددی از آن بیان شده است که برای تسهیل در ورود به بحث آنها را طبقه بندی، سپس نظریه امام خمینی را درباره مفهوم سیاست بررسی می کنیم.

1-1. معنای واژه سیاست

در زبان سیاسی اسلام، سیاست از ریشه ساس، یسوس گرفته شده و به معانی حکومت، ریاست، تنبیه، پرورش، اداره کردن، مصحلت کردن، تدبیرکردن، عدالت، نگهداری و حراست است. (1) گویا مفهوم اصلی و حقیقی این واژه، همان پرورش و پروراندن باشد؛ چون: معمولاً واژه ها آغاز مفهوم مادّی و محسوس دارند؛ سپس با توسعه در مفهوم به معانی غیر مادّی و غیر محسوس تعمیم داده می شوند؛ چنان که در توضیح «ساسه الفرس» گویند «ای راضها» یعنی صاحب اسب به پرورش و تربیت آن اقدام کرد. همین مفهوم سیاست با توسعه در مصداق در تربیت انسان ها، فرد و جامعه نیز استعمال شد. (2) سیاست در متون و منابع روایی نیز به معنای تربیت، پرورش و ریاست به کار رفته است. در اینجا به چند روایت اشاره می کنیم:

پیامبر اکرم می فرماید:

«کان بنو اسرائیل تسوسهم انبیاء هم؛ (3)همواره سرپرستی و ریاست بنی اسرائیل را پیامبران بنی اسرائیل عهده دار بودند»؛

«فوّض إلیه أمر الدین و

1- (1) . ر.ک: علی اکبر دهخدا، لغت نامه؛ و ابن منظور، لسان العرب و قاموس اللغه.
2- (2) . ر.ک: اسماعیل دارابکلائی، نگرشی بر فلسفه سیاسی اسلام، ص150.
3- (3) . طریحی، مجمع البحرین، مادّه ساس.