- پیشگفتار 1
- اشاره 5
- اشاره 6
- 1. اهمیت و ضرورت 6
- 2. مفهوم اندیشه 9
- 4. مفهوم اندیشه سیاسی 11
- 5. مفهوم اندیشه سیاسی امام خمینی 12
- اشاره 20
- اشاره 21
- مقدمه 21
- 1. زندگی فردی و محیط خانوادگی 22
- اشاره 25
- الف) دوره آموزش و تحصیل (1288- 1307) 25
- ج) دوره اجتهاد و سکوت (1321 - 1340) 26
- د) دوره مرجعیت و زعامت سیاسی (1340-1357) 27
- 3. آثار و متون سیاسی امام خمینی 28
- ه) دوره رهبری انقلاب و جمهوری اسلامی (1357 - 1368) 28
- اشاره 28
- الف) متون و آثار سیاسی خاص 29
- اشاره 29
- الف/1. کشف اسرار 29
- الف/2. ولایت فقیه (حکومت اسلامی) 31
- الف/3. شئون و اختیارات ولی فقیه 32
- الف/4. صحیفه نور (صحیفه امام) 33
- اشاره 35
- ب/1. مصباح الهدایه إلی الخلافه و الولایه 35
- ب) متون و آثار سیاسی عام 35
- ب/3. شرح حدیث جنود عقل و جهل 36
- ب/2. رساله فی التقیه 36
- اشاره 41
- اشاره 41
- 4. تحولات سیاسی - اجتماعی و زمانه امام 41
- الف) جهان و تحولات مهم آن 42
- ب) جهان اسلام و مسائل مهم آن 43
- اشاره 44
- ج) ایران و تحولات مهم آن 44
- ج/2. دوره خلأ قدرت مرکزی و فرصت انقلابی (1320 - 1340) 48
- ج/3. آغاز دوره مرجعیت دینی و سیاسی امام خمینی (1340 - 1342) 51
- ج/5. امام و لایحه کاپیتولاسیون 57
- ج/6. دوره تربیت نیروی انقلابی و تکوین اندیشه حکومت اسلامی 58
- ج/7. دوره انفجار مجدد روحیه انقلابی (1356-1357) 61
- ج/8. قیام 19 دی قم و آغاز دوره اربعین ها و استمرار قیام 62
- ج/9. دوره هجرت امام به پاریس و شکاف در هیئت حاکمه شاه 63
- ج/11. دوره تأسیس حکومت جمهوری اسلامی 66
- ج/12. امام و جریان های مخالف خط امام (دوره گذار) 67
- ج/13. امام خمینی و دوره تثبیت انقلاب اسلامی 69
- اشاره 77
- اشاره 78
- مقدمه 78
- اشاره 80
- 1/1. مبنای معرفت شناسی 80
- 1. مبانی معرفت شناسی و هستی شناسی 80
- الف) مبانی نظری اندیشه سیاسی امام خمینی 80
- 1/2. مبنای هستی شناسی 82
- 2/1. مبنای انسان شناسی 85
- 2. مبانی انسان شناسی و جامعه شناسی 85
- 2/2. مبنای جامعه شناسی 88
- اشاره 99
- 3. مبنای کلامی- فلسفی 99
- 4. مبنای فقهی- اصولی 104
- 5. مبنای عرفانی - اخلاقی 108
- ب) مبانی رفتاری و عملی اندیشه سیاسی امام خمینی 110
- اشاره 116
- اشاره 117
- مقدمه 117
- اشاره 119
- اشاره 119
- الف) ماهیت و مفهوم سیاست 119
- بخش اول: تبیین مفاهیم بحث 119
- 1-1. معنای واژه سیاست 121
- 2-1. معنای اصطلاحی سیاست 124
- 2. انواع سیاست در نگاه امام خمینی 135
- 5. تعریف دیگر از سیاست 137
- 6. جمع بندی 138
- ب )ماهیت و مفهوم دین 139
- الف) هم نشینی دین و سیاست در بُعد مفهومی 145
- اشاره 145
- اشاره 145
- 1. درآمیختگی دین و سیاست 146
- اشاره 149
- 2. دلایل آمیختگی دین و سیاست و نفی سکولاریسم 149
- 2/1. جامعیت قوانین اسلام 150
- 2/2. سیره معصومین(علیهم السلام) 151
- 2/3. ضرورت و اهتمام اسلام به اجرای احکام 152
- ب) هم نشینی دین و سیاست در بٌعد نهادی 153
- اشاره 153
- 3. رابطه دین و حکومت 155
- 4. رابطه حوزه های دینی و سیاست 156
- 5. رابطه مسجد و سیاست 157
- اشاره 158
- د) علل توهّم تفکیک دین و سیاست 158
- 1. تلقی غلط از ماهیت سیاست 158
- 2. عامل استعمار و استعمارزده 159
- 3. ایجاد تفرقه بین عالم دینی و عالم سیاسی 160
- 4. تعریف و تفسیر غلط از مسائل عبادی 161
- 5. قداست زدایی از روحانیون متعهد و سیاسی 162
- 6. بد عمل کردن روحانیت در جامعه 164
- 7. ایجاد تعارض بین دنیا و آخرت 165
- 8. تلقی غلط از تهذیب نفس و اخلاق 166
- نتیجه گیری 167
- اشاره 172
- 1. مقدمه 173
- اشاره 173
- 2. مفهوم لغوی ولایت 174
- 3. معنای اصطلاحی ولایت 176
- 4. اقسام ولایت و کاربردهای فقهی آن 180
- اشاره 191
- 6. ارکان ولایت فقیه 191
- الف) جاعل ولایت 191
- ب) ولی 192
- ج) مولی علیه 192
- د) قلمرو ولایت 193
- اشاره 198
- 1-7. ادله عقلی ولایت فقیه 198
- ب) دلایل نظریه ولایت فقیه 198
- الف) اصل بداهت و ضرورت عقلی 198
- اشاره 199
- ب) ضرورت اجرای احکام اسلام 199
- 2-7. ادله نقلی ولایت فقیه 199
- الف) مرسله صدوق (نصب عام فقها) 200
- د) توقیع منسوب به امام زمان(عج) (مسئول مسائل اجتماعی) 203
- ه) مقبوله عمر بن حنظله (نصب عام فقها) 204
- و) صحیحه قداح (وارثان ولایت عامه) 205
- اشاره 206
- 8. شرایط ولایت سیاسی فقها 206
- 1- 8. فقاهت 207
- 2- 8. کفایت سیاسی (مدیریت) 208
- 9. پیشینه تاریخی «ولایت فقیه» 209
- اشاره 209
- 3- 8. عدالت 209
- 2- 9. نظریه «ولایت فقیه» در عصر غیبت 210
- 1- 9. نظریه «ولایت» در عصر حضور 210
- 3- 9. سیر تطور نظریه ولایت فقیه در عصر غیبت 212
- 10. نتیجه گیری 220
- اشاره 225
- مقدمه 225
- 1. مبادی و اصول حکومت ولایت فقهی 226
- الف) اصل اکملیت و جامعیت دین 226
- اشاره 226
- ب) اصل اجتهاد لازم 229
- ج) اصل لزوم حکومت 233
- د) اصل حفظ نظام 234
- ه) اصل مقدمه واجب 235
- و) قاعده لطف 236
- 3. کارویژه های حکومت 239
- 4. ارکان حکومت جمهوری اسلامی 241
- 5. ساختار حکومت جمهوری اسلامی 244
- الف) حاکمیت الله و شریعت 246
- اشاره 246
- ب) ولایت مطلقه فقیه 247
- ج) مردم 248
- د) تفکیک قوا 249
- و) قوه قضائیه/ دستگاه عدالت 252
- 7. نتیجه 254
- اشاره 259
- اشاره 260
- 1. طرح مسئله 260
- 2. روش و الگوی پژوهش 262
- اشاره 265
- الف) مفهوم مشروعیت 265
- اشاره 265
- 3. مشروعیت سیاسی حکومت 265
- 2. مفهوم اصطلاحی مشروعیت 266
- اشاره 269
- ب) مؤلفه ها و ارکان مشروعیت 269
- 1. منشأ مشروعیت 269
- 3. مشروعیت کارگزار 270
- 5. مبانی و ملاک مشروعیت 271
- اشاره 273
- ج) نظریه های مشروعیت 273
- 1. مشروعیت قانونی - عرفی (عقلانیت معطوف به هدف) 273
- 2. مشروعیت سنتی (سنن معطوف به رسوم اجتماعی) 274
- 3. مشروعیت کاریزمایی (جاذبه های معطوف به شخص فرمانروا) 275
- 4. مشروعیت طبیعی (حقانیت معطوف به خَلقی) 276
- 5. مشروعیت تغلّبی (حقانیت معطوف به زور و غلبه) 276
- 6. مشروعیت قانونی - الهی (عقلانیت معطوف به فقه سیاسی) 277
- اشاره 283
- الف) مقدمه 283
- ب) مفهوم مشارکت سیاسی 285
- ج) مبادی و مبانی مشارکت سیاسی 287
- اشاره 287
- 1/1. توحید و خلافت انسان 289
- 1. مبانی کلامی 289
- اشاره 289
- 1/2. اصل اکملیت و جامعیت دین 290
- 1/3. قاعده لطف 291
- اشاره 291
- 2. مبانی فقهی 291
- 2/1. شورا 292
- 2/2. امر به معروف و نهی از منکر 293
- 3/1. جامعه مدنی 295
- اشاره 295
- 3/2. احزاب سیاسی 296
- 3/4. نظام نمایندگی 299
- 3/3. تفکیک قوا 299
- 4. مبانی فرهنگی و نگرشی 300
- اشاره 300
- 4/1. عقلانیت 300
- 4/2. انتقاد پذیری قدرت سیاسی 301
- 4/3. اعتماد 301
- 5. مبنای عقلی و فطری 302
- اشاره 308
- مقدمه 308
- الف) جمهوریت و اسلامیت / هم نشینی روش و ارزش 309
- 1. شکل حکومت 309
- 2. شکل حکومت اسلامی 309
- ب) مقبولیت و مشروعیت / هم نشینی رأی و شرع 311
- 1. نیاز حقانیت به مقبولیت 311
- 3. تقدم و تأخر حقانیت و مقبولیت 315
- ج) حق و تکلیف/ تعامل حقوق فرمانروا و فرمانبردار 317
- 1. طرح بحث 317
- 3. مفهوم تکلیف 321
- 4. مبانی و منابع حق و تکلیف 322
- اشاره 325
- د) انتخاب و انتصاب/ هم نشینی رأی و جعل 325
- اشاره 326
- 2. نظریه انتخابی - انتصابی 327
- 3. نظریه انتصاب 328
- اشاره 330
- 6. نتیجه گیری 330
- الف) نظریه انتخاب 339
- ج) نظریه انتصاب 340
- اشاره 342
- 1. مقدمه 343
- اشاره 343
- 2. مفهوم شناسی 345
- 3. مبانی و منابع سیاست خارجی از منظر امام 347
- 4. اهداف سیاست خارجی از منظر امام 348
- اشاره 348
- الف) در سطح ملی 348
- ب) در سطح جهان اسلام و جهان سوم 349
- ج) در سطح جهانی 350
- اشاره 351
- اشاره 351
- الف) وحدت امت اسلامی 351
- 5. اصول و قواعد سیاست خارجی 351
- ضرورت و هدف وحدت 352
- شاخصه ها و مبانی وحدت 354
- مفهوم نفی سبیل 358
- اشاره 358
- ابعاد نفی سبیل 359
- بعد فرهنگی قاعده نفی سبیل(استحمار) 359
- بُعد سیاسی قاعدۀ نفی سبیل(استثمار) 360
- مصادیق و نمودهای عملی نفی سبیل 363
- بُعد نظامی نفی سبیل 363
- ج) اصل دعوت (صدور ارزش های انقلاب) 364
- د) اصل التزام به پیمانها و قراردادهای بین المللی 366
- ه) اصل تولّی و تبرّی 367
- ز) نه شرقی نه غربی(عدم تعهد واقعی) 372
- الف) شاخص های نظریه واقع گرایی 375
- 6. امام خمینی و چالش آرمان گرایی و واقع گرایی از منظر امام خمینی 375
- اشاره 375
- ب) شاخص های نظریه آرمان گرایی 376
- ج) نظریه تلفیقی (آرمان گرایی واقع بینانه) امام خمینی 377
- اشاره 377
- 1. شاخص های نظریه آرمان گرایی واقع بینانه 378
- 2. آثار نظریه «آرمان گرایی واقع بینانه» در سیاست خارجی 379
علاوه بر پیشتازی در نشر دین و مبارزه با کجروی ها، مشروعیت نهاد دولت منوط به اذن فقیه است؛ چرا که فقیه به دلایل عقلی و نقلی، منصوب از جانب دین و شارع مقدس است. در این باره در فصل بعدی به تفصیل بحث خواهیم کرد.
ولایت که در حدیث است به معنای حکومت است، نه به معنای مقام معنوی. (1) اگر به امر خدا نباشد؛ رئیس جمهور با نصب فقیه نباشد، غیر مشروع است. (2)
امر ولایت به فقیه عادل باز می گردد و او کسی است که برای ولایت بر مسلمانان شایسته است؛ زیرا واجب است که والی متصف به صفات فقه و عدالت باشد؛ بنابراین، ایجاد حکومت و تشکیل بنای دولت اسلامی بر فقهای عادل واجب کفایی است؛ پس اگر یکی از آنان موفق به تشکیل حکومت شد، بر دیگران ِتباع از او لازم و واجب است. (3)
5. رابطه مسجد و سیاست
اولین و مهم ترین نهاد دینی مسلمانان مسجد است. مسجد مکان عبادت و راز و نیاز نمازگزاران است؛ ولی در طول تاریخ محرابش محل جنگ با شیطان و طاغوت (4) و محل بررسی مسائل سیاسی و حکومتی نیز بوده است:
مسجد، مرکز سیاست اسلام بوده است. در روز جمعه با خطبه جمعه، مطالب مربوط به جنگ ها، مربوط به سیاست مدنی، اینها همه در مسجد درست می شده است، شالوده اش در مسجد ریخته می شده است در زمان رسول خدا و در زمان های دیگران و در زمان حضرت امیر(علیه السلام). (5)
1- (1) . همان، ص120.
2- (2) . امام خمینی، صحیفه نور، ج9، ص251.
3- (3) . همو، کتاب البیع، ج2، ص465 - 466.
4- (4) . همو، صحیفه امام، ج8، ص60.
5- (5) . همان، ج2، ص32.