اندیشه سیاسی، اجتماعی امام خمینی رحمه الله صفحه 208

دیدگاه امام خمینی، ویژگی فقاهت کافی است یا زمامدار جامعه اسلامی باید از اعلمیت فقهی برخوردار باشد؟

امام خمینی در تقلید از مجتهد، شرط اعلمیت را لازم می داند و می فرمایند:

«تقلیدکردن از مجتهد اعلم در صورت امکان، واجب [علی الاحواط]»؛ (1) اما درباره حاکم اسلامی، از پیام امام به رئیس مجلس بازنگری قانون اساسی فهمیده می شود که ایشان از آغاز پیروزی انقلاب، شرط مرجعیت برای رهبری را ملازم با اعلمیت فقهی لازم ندانسته است. ایشان در این باره می فرمایند:

من از ابتدا معتقد بودم و اصرار داشتم که شرط مرجعیت لازم نیست. مجتهد عادل مورد تأیید خبرگان در سراسر کشور کفایت می کند... در اصول قانون اساسی من این را گفتم؛ ولی دوستان در شرط مرجعیت پافشاری کردند؛ من هم قبول کردم. من در آن هنگام می دانستم که این در آینده نه چندان دور قابل پیاده شدن نیست. (2)

از عبارات امام در می یابیم که ایشان شرط مرجعیت را صرفاً در قالب شرط ترجیحی و در صورت امکان، می پذیرند.

2- 8. کفایت سیاسی (مدیریت)

از منظر امام، اداره جامعه پیچیده است و بدین جهت نیاز به تدبیر، شعور سیاسی و بینش سیاسی عمیق دارد؛ ازاین رو می گوید: «یک مجتهد باید زیرک، باهوش و فراست هدایت یک جامعه بزرگ اسلامی... را داشته باشد... و مدیر و مدبر باشد». (3) به نظر امام، علت شرایط سخت برای ولی فقیه به علت طبیعت

1- (1) . امام خمینی، تحریر الوسیله، ج2، ص366.
2- (2) . همو، صحیفه امام، ج21، ص371.
3- (3) . همو، صحیفه امام، ج21، ص289.