اندیشه سیاسی، اجتماعی امام خمینی رحمه الله صفحه 210

آن توجه شود؛ چرا که معرفت ما به واژه «ولایت» پسینی است. نمی توان با پیش فرض های پیشینی به جعل معنا پرداخت؛ بلکه تعریف صاحب نظران از مفاهیم مورد بحث در کلام خویش ملاک است. (1)

1- 9. نظریه «ولایت» در عصر حضور

شیعه از گذشته تا به حال اعتقاد داشته که «ولی» حقیقی، خداوند متعال است و زمامداری امت اسلامی را نیز به شخص پیامبر(صلی الله علیه و آله) و پس از ایشان به امامان معصوم(علیهم السلام) اعطا کرده است. این اعتقاد شیعه، الهام گرفته از کتاب و سنت است: إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا 2 اجماع علمای شیعه بر مسئله مزبور (2) ما را از مراجعه به کلماتشان بی نیاز می کند؛ اما موضوع، تفویض ولایت به فقها در عصر حضور است. امامان معصوم عمدتاً در مراکزی مثل مدینه و عراق حضور داشتند؛ ازاین رو، افراد را تربیت و به قم، حلب، حله، بغداد، ری، جبل عامل (3) و همدان، یمن، مصر و... می فرستادند؛

بدین ترتیب، امامان معصوم در عصر حضور با طراحی سیستم نیابت و وکالت به خصوص در عصر حضرت صاحب الزمان (نواب خاص) پایه و اساس ولایت نیابی فقهای جامع الشرایط را بنا نهادند.

2- 9. نظریه «ولایت فقیه» در عصر غیبت

با توجه به بحث گذشته، در فقه سیاسی شیعه، «ولایت فقها» به طور خلاصه،

1- (1) . مصطفی جعفر پیشیه، «مفهوم ولایت فقیه»، مجله حکومت اسلامی، ش9، 1377، ص42.
2- (3) . ر.ک: مرتضی مطهری، ولاءها و ولایت ها، ص33 - 51.
3- (4) . مصطفی جعفر پیشه فرد، پیشینیه نظریه ولایت فقیه، ص29.