اندیشه سیاسی، اجتماعی امام خمینی رحمه الله صفحه 22

ابتدای زندگی اجتماعی و به تبع آن ایجاد بحران در عرصه جامعه سیاسی است. چنین اندیشه ای به تناسب شدت بحران، گاه اصلاحی و گاه انقلابی است که وجه اشتراک هر دوی آنها فقدان رضایت از وضع موجود و انتقادی بودن آن است؛ ازاین رو، هردوی آنها همراه با تنش و مبارزه است؛ اما اندیشه سیاسی توجیهی و تغلبی نوعاً در پی حفظ وضع موجود و محافظه کارانه است.

مسائل و بحران های جاری، محرک بیرونی و عینی هستند که در شکل گیری اندیشه سیاسی مؤثر هستند؛ اما گذشته از این، شخصیت فردی و فضای علمی محرک درونی و ذهنی است که سهم مهمی در تکوین اندیشه سیاسی اندیشمند دارد. به اجمال می توان گفت: اندیشه سیاسی امام به لحاظ فضای ذهنی با اسلام عجین شده است؛ کما اینکه شهید آیت الله صدر گفت: «در امام خمینی، ذوب شوید؛ همچنان که ایشان در اسلام ذوب شد»؛ (1) همان طور که به لحاظ فضای عینی، اندیشه سیاسی ایشان با بحران های سیاسی ایران و جهان اسلام مرتبط است. بدین لحاظ در فصل دوم به دو عنصر مهم اندیشه سیاسی (فضای زمانه و علمی امام خمینی) خواهیم پرداخت و از این جهت از جمله مهم ترین خاستگاه و مبادی اندیشه سیاسی امام خمینی تلقی می شود.

1. زندگی فردی و محیط خانوادگی

سید روح الله موسوی خمینی که بعدها مردم ایران او را با لقب مختصر و رمز آلود «امام» شناختند در اول مهر 1281ش (بیستم جمادی الثانی 1320/ 24 سپتامبر 1902) مصادف با سالروز جده اش فاطمه زهرا(علیهاالسلام) در شهر خمین در خانواده ای روحانی و اهل فضیلت و علم، دیده به جهان گشود.