اندیشه سیاسی، اجتماعی امام خمینی رحمه الله صفحه 229

همچنان که پیامبر(صلی الله علیه و آله) و ائمّه(علیهم السلام) سرپرست اسلام بوده اند در همه امور حکومت»؛ (1) بر این اساس، «ولایت سیاسی فقها»، همان استمرار حاکمیت سیاسی انبیا با تمام شئونات و اختیارات آنان است که لازمه تشکیل یک حکومت شرعی است؛ یعنی: دین بر خلاف مدافعان سکولاریزم، محدود به حوزه زندگی عبادی و فردی نیست؛ بلکه در زندگی سیاسی، اقتصادی و مانند آن نیز دخالت مستقیم و غیر مستقیم دارد؛ چراکه دین اسلام، جامع، کامل و جهانی است و لازمه آن اختصاص نیافتن به زمان و مکان خاص یا شئون فردی صرف است.

ب) اصل اجتهاد لازم

دین اسلام برای اثبات ادعای اکملیت و جهان شمولی خود باید به کلیه نیازهای بشری در تمامی عرصه ها و اعصار، پاسخ کافی و لازم بدهد؛ اما محدودیت نصوص دینی و ظهور مسائل مستحدثه درطول زندگی بشری، ایجاب می کنند که جزئیات مسائل، امکان طرح و پاسخ گویی در متن دین نیابند و اگر در مواردی برداشت می کنند که عقل نخبگان مسلمان، توانایی کشف احکام را داشته باشد و شارع مقدس صرفاً به طرح احکام کلی، مطلق و عام پرداخته باشد. بدین سان، ضرورت اجتهاد و کوشش عقلانی در پاسخ گویی به مسائل مستحدثه از منابع اصیل اسلامی مطرح می شود. «اجتهاد»، در لغت به معنای جهد و کوشش و در اصطلاح اصولی، «ملکه و حالتی است که به واسطه آن، شخص فقیه و مجتهد قادر می شود تا احکام شرعی را از ادلّه اربعه استخراج نماید»؛ (2) به عبارت دیگر، «اجتهاد؛ یعنی: اطلاع بر تمام قانون های خدایی که در شئون فردی و