اندیشه سیاسی، اجتماعی امام خمینی رحمه الله صفحه 265

اندیشه را از مجرای تضارب آرای متفکران غیرحکومتی و سیاستمداران دولتی، فراهم می کند؛ سادساً: افق های حاکمیت و نظارت را با روشی منطقی و از مجرای مبانی اعتقادی به هم گره می زند و زمینه ایجاد نهادهای نظارتی را به مثابه مهم ترین راهکار برای جلوگیری از انحراف و کج تابی قدرت سیاسی فراهم می کند.

اکنون با توجه به نظریه و الگوی پیش گفته ابتدا درباره متغیرهای مشروعیت و مشارکت به شکل تصوری در تفسیر اجتهادی امام خمینی بحث و در نهایت ارتباط آن دو را نسبت سنجی خواهیم کرد.

3. مشروعیت سیاسی حکومت

اشاره

اولین قدم برای کشف نسبت مشارکت و مشروعیت در نظام ولایی، بحث تصوری مشروعیت در نظام جمهوری اسلامی یا به تعبیر امروزی تر مردم سالاری دینی است. مسئله مشروعیت یا حق حاکمیت درواقع به این سؤالات اصلی برمی گردد که حق الزام سیاسی آن کیست؛ چه کسانی صلاحیت اداره امور جامعه را دارند؛ ضرورت گردن نهادن به حکومت ولایی چیست؛ و بالاخره از منظر امام خمینی، مشروعیت و الزام سیاسی به لحاظ فلسفه سیاسی، فقه سیاسی و کلام سیاسی چگونه است؟ سؤالات فوق بخشی از پرسش های نظری هستند که برای پاسخ آنها باید به فلسفه سیاسی و فقه سیاسی امام خمینی مراجعه کرد.

الف) مفهوم مشروعیت

اشاره

برای فهم بحث مشروعیت قبل از هر چیز نیاز به ایضاح مفهومی داریم؛ چرا که یکی از دلایل بسیار مهم در ایجاد شبهه درباره مباحث مشروعیت از منظر امام خمینی، خلط مفهومی و خاستگاه و حوزه مشروعیت است.