اندیشه سیاسی، اجتماعی امام خمینی رحمه الله صفحه 269

اسلام باشد؛ به عبارت دیگر، مشروعیت، مرتبط به فلسفه سیاسی است که به معنای حقانیت حاکمیت در برابر غصب و ناحق بودن حکومت است.

ب) مؤلفه ها و ارکان مشروعیت

اشاره

پیش تر ملاحظه شد که در تاریخ تفکر سیاسی غرب، تاریخ اندیشه سیاسی به گونه ای رقم خورد که عملاً اصالت همه امور به عرف عام بازگشت. هنجارها و ساختار سیاسی مسیحیت به علت ناتوانی در اداره امور عمومی مؤمنان مسیحی، عملاً شکست خوردند. این وضعیت، غرب را در مرحله گذار و نهایتاً گذر از مؤلفه ها و گزاره های دینی به سوی حاکمیت سکولار کشاند. حاکمیت برای مشروعیت خود به مبانی فلسفی نیاز دارد؛ ازاین رو این مبانی رنگ و بوی اومانیستی گرفت و فلسفه آن، فلسفه سیاسی مبتنی بر جامعه شناسی عرفی شد. این در حالی است که درتفسیر اجتهادی امام خمینی، مشروعیت مبادی، مبانی و مؤلفه های متفاوتی دارد.

1. منشأ مشروعیت

نخستین بحث در مشروعیت، بحث از منشأ آن است. منشأ مشروعیت همان خاستگاه، محور و اصل بنیادین مشروعیت است. از منظر امام خمینی منشأ ذاتی مشروعیت فقط خداوند متعال است، (1) یعنی: اعمال قدرت سیاسی در اصل ذات توحید ربوبی موجه، حقانی و الزام آور است؛ چرا که در نظام تکوین و تشریع، هیچ منشأ و مبدأیی در عرض خداوند (2) نیست.