اندیشه سیاسی، اجتماعی امام خمینی رحمه الله صفحه 275

با سنت (قول، فعل وتقریر معصوم(علیه السلام) که امام خمینی در محاورات کلامی و نوشتاری خود استعمال می کند، نیست. مفهوم «سنت وِبِری» در برابر مفهوم مدرن، مدنیت و قانون مدنی و به طور خلاصه در برابر مشروعیت قانونی (قرارداد اجتماعی) قرار دارد.

3. مشروعیت کاریزمایی (جاذبه های معطوف به شخص فرمانروا)

در این نظریه، مشروعیت مبتنی بر خصال و ویژگی های استثنایی رهبران و موهبت ماورای طبیعی آنان است. فرّه و کاریزما، واژه یونانی و به معنای موهبت و فرهّ ایزدی نیز به معنای حاکمیت منتسب به خدا تفسیر شده است؛ ازاین رو، پادشاهان (اعم از غربی و شرقی) مشروعیت حکومت خود را مستند به خدا می کردند و خود را شاه خدا (God-King) ؛ سایه خدا (Shadow of God) ، پسر خدا (Son of God) و خدا، شاه، میهن (God-King-Nation) می خواندند.

به تعبیر ماکس وبر در مشروعیت کاریزماتیک، رهبر مجموعه ای از صفات و کشش های خارق العاده شخصی دارد؛ به نحوی که به طور ناخودآگاه هواداران را به انقیاد و اطاعت وا می دارد. مصادیق منفی کاریزما را می توان در چهره هیتلر و موسولینی جست وجو کرد؛ البته برخی از تحلیل گران اندیشه سیاسی امام خمینی، رهبری ایشان را همانند پیامبران کاریزمایی دانسته اند. (1) با توجه به قرائت نه چندان مثبت ماکس وبر از کاریزما، تلقی پیامبران و به تبع آن امام خمینی به کاریزما، جای تأمل و بررسی بیشتر دارد؛ البته جاذبه های شخصی رهبران الهی به سبب تواضع و مظهریت اسما و صفات الهی جای تردید نیست؛ ولی باید توجه داشت که جاذبه های شخصی امام، پشتوانه معرفت دینی و آموزه های وحیانی دارد.