اندیشه سیاسی، اجتماعی امام خمینی رحمه الله صفحه 285

منسجم و جامع به گونه ای که به صورت تخصصی مفهوم مشارکت سیاسی را در دستگاه فکری اندیشه امام به زبان علمی روز، نظریه پردازی کند، فاصله زیادی داریم. در این قسمت تلاش می شود تا به برخی از زوایای مهم آن، اشاره کوتاه شود.

ب) مفهوم مشارکت سیاسی

مشارکت سیاسی، ترکیبی وصفی است که ناظر مشارکت شهروندان در انتخاب رهبران خویش، شرکت فعال در فرآیند تصمیمات و نظارت بر قدرت سیاسی است؛ بنابراین در اینجا ما با دومفهوم «مشارکت» و «سیاست» مواجه هستیم که باید نسبت آن را با حکومت جمهوری اسلامی از منظر امام روشن کنیم. در مفهوم «مشارکت» ابهامی نیست؛ چرا که از منظر امام بیش از دوسوّم از دین اسلام ناظر به مسائل اجتماعی و تأکید بر مشارکت جمعی است؛ به گونه ای که در حدیثی آمده است: «من اصبح و لم یهتم بامور المسلمین فلیس بمسلم». این حدیث توصیه به مشارکت؛ علاوه بر آن، بی اعتنایی به آن، مسلمان بودن فرد را مخدوش می کند؛ (1) اما مفهوم «سیاست» معانی متعددی دارد؛ ولی به طور خلاصه از منظر امام به معنای مدیریت معطوف به هدایت و عدالت است. مشارکت از نوع سیاسی نیز معنا و مفهوم خاص خود دارد که برای آن تعاریف متعددی بیان شده است. برخی آن را رقابت و نفوذ، عده ای آن را حمایت و اطاعت، گروهی آن را تلاش برای اصلاح و تغییر نظام سیاسی و برخی نیز آنرا تلاش برای کسب قدرت تعریف کرده اند؛ (2) ولی گویا مشارکت سیاسی کارویژه دوگانه و دوسویه