اندیشه سیاسی، اجتماعی امام خمینی رحمه الله صفحه 289

نیست؛ به عبارت دیگر، هرگونه جمود به یکی از مبانی مشارکت سیاسی پیش گفته، موجب درک نشان همه جانبه مفهوم پر رمز و راز مشارکت سیاسی خواهد شد.

با این مقدمه، اکنون به استقرا و بررسی متغیرها، شاخص ها و مبانی مشارکت سیاسی در نظام دینی مبتنی بر اندیشه سیاسی امام خمینی می پردازیم.

1. مبانی کلامی

اشاره

مبانی کلامی، بخشی از معارف اسلامی است که درباره توحید، هستی، انسان و ماهیت دین، گفت وگو می کند و از موضع خرد و بعضاً نقل به دفاع از اصول دین می پردازد. اهداف و قلمرو دخالت دین در زندگی بشر، جایگاه و میزان نقش عقل در پذیرش دین، داوری عقل درباره دین و سرنوشت خود در حیات فردی و اجتماعی از جمله موضوعات مهمی هستند که تأثیر جدی بر مشارکت سیاسی و حدود حق رأی ونظارت مردم و جامعه مدنی در عرصه های مختلف تصمیم گیری های سیاسی دارند.

شاخص های فوق را می توان با مفروضات کلامی تا حد زیادی در اندیشه سیاسی امام بررسی کرد. در این قسمت به برخی از تفاسیر اجتهادی ایشان درباره حقوق سیاسی شهروندان مسلمان خواهیم پرداخت.

1/1. توحید و خلافت انسان

این اصل نشان می دهد که مسلمانان قبل از تشکیل حکومت، دارای پیش فرض هستند؛ اما آیا این پیش فرض (توحید) با خلافت انسان، مردم سالاری و مشارکت سیاسی در تعارض است؟ از منظر امام خمینی اصل توحید و حاکمیت الهی دستاویزی مناسب برای سلب حقوق سیاسی مردم نیست؛ بلکه «جامعه توحیدی