اندیشه سیاسی، اجتماعی امام خمینی رحمه الله صفحه 290

معنایش این است که در عین حالی که فرمانبر[است] فرمانفرما هم هست» (1) چرا که در اندیشه توحیدی امام، «اسلام انسان را آزاد خلق کرده است و انسان را مسلط بر خودش» (2) و حیات اجتماعی اش خلق کرده است.

حق تعالی مکلف را آفرید و کارهایش را به او واگذار کرده است. (3) کلمه اینکه اعطا کردیم آزادی را، این جرم است... خدا آزادی داده به مردم، اسلام آزادی داده. (4) ما از این اصل اعتقادی [توحید]، اصل آزادی بشر را می آموزیم (5) خدای تبارک و تعالی به ما حق نداده است؛ پیغمبر اسلام به ما حق نداده است که ما به مسلمانان یک چیزی را تحمیل بکنیم. (6)

1/2. اصل اکملیت و جامعیت دین

از منظر امام خمینی، دین اسلام، خاتم ادیان و لازمه خاتمیت، کامل بودن آن است و لازمه کامل بودن نیز گستردگی قلمرو آن است؛ به نحوی که مطابق فطرت و ماهیت انسان و نیازهای متعدد بشر، ابعاد متعدد دارد.

اسلام برای تمام زندگی انسان از روزی که متولد می شود تا موقعی که وارد قبر می شود، دستور و حکم دارد. (7) قرآن مشتمل بر همه چیز است؛ یعنی: یک کتاب انسان سازی است؛ همین طور که آدم همه چیز است. (8)

بدین لحاظ، نگاه امام خمینی به دین با توجه به روش اجتهادی پویای خود،

1- (1) . امام خمینی، صحیفه امام، ج11، ص469.
2- (2) . همان، ج1، ص286.
3- (3) . همو، طلب و اراده، ص59.
4- (4) . همو، صحیفه امام، ج3، ص406.
5- (5) . همان، ج5، ص388.
6- (6) . همو، صحیفه نور، ج3، ص46.
7- (7) . مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، کلمات قصار، پندها و حکمتها، ص 29.
8- (8) . همو، صحیفه نور، ج3، ص121.