اندیشه سیاسی، اجتماعی امام خمینی رحمه الله صفحه 296

اسلامی فقط در سایه مشارکت فعال و نقادانه نخبگان و گروه های فعال و دلسوز انقلاب است. (1) بدین لحاظ هر چه قدر، جامعه مدنی در چهارچوب منافع ملی حضور جدی تر داشته باشد، به همان نسبت، مشارکت نهادی و گروهی نظام جمهوری اسلامی، جهت کنترل و حفظ قدرت سیاسی از اشتباهات و اعوجاجات بیشتر خواهد شد.

3/2. احزاب سیاسی

احزاب سیاسی درواقع شکل خاصی از جامعه مدنی هستند که دارای سازمانی مبتنی بر ایدئولوژی و برنامه های مشخص و مدون در عرصه های مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی هستند. بدین لحاظ، جامعه مدنی توسعه یافته، پیش شرط تأسیس احزاب هستند. نکته مهم احزاب سیاسی است که پیدایش آنان ناشی از شکاف های طبقاتی، مذهبی و سیاسی است که در چهارچوب منافع ملی و قانون اساسی به کنترل، نظارت و رقابت با قدرت سیاسی می پردازند. با این مقدمه این سؤال مطرح می شود که دیدگاه امام درباره حزب و فعالیت حزبی چیست؟

سخنان ایشان درباره حزب متفاوت است؛ ازاین رو، دیدگاه ها و تفاسیر متفاوتی درباره اندیشه سیاسی امام، وجود دارد. برخی آن را نفی وعده ای تأیید کردند. برای درک صحیح دیدگاه امام باید زمینه های نظری احزاب را از کارکرد آن در نظام جمهوری اسلامی جدا کرد؛ یعنی: دیدگاه منفی امام درباره احزاب ناظر به عملکرد منفی آنهاست و تأیید و دفاع به مبانی نظری و اجتهادی خود و کارویژه مثبت احزاب باز می گردد.

اهتمام امام به مؤلفه های مقوّم حزب (مشارکت، تکثر و تنوع، رقابت و