اندیشه سیاسی، اجتماعی امام خمینی رحمه الله صفحه 302

4/5. آزادی (1) در انتخاب و بیان آرا و اعتقادات از دیگر مبانی فرهنگی جهت مشارکت سیاسی مردم است.

5. مبنای عقلی و فطری

آیا عقل، حق تعیین سرنوشت سیاسی را برای شهروندان به رسمیت می شناسد؛ آیا می توان برای حقوق سیاسی و مشارکت سیاسی مردم مبنای فطری و عقلی قایل شد؛ دیدگاه امام در این باره چیست؟

در حقیقت هر کسی حوزه عمومی و بحران های پیچیده سیاست را تصور کند، ناخودآگاه تصدیق می کند که حضور و مشارکت جمعی برای تعیین مقدرات و کنترل بحران ها، لازم و ضروری است؛ مضافاً در طول تاریخ، رسیدن به حکومت به دوطریق صورت می گرفته است: غلبه و استیلای حاکمان بدون رضایت مردم؛ حکومت با اراده و اختیار و رضایت مردم. طریق اوّل به حکم عقل قبیح و از مصادیق ظلم و باطل و طریق دوم، حَسَن و از مصادیق عدل و مصلحت جامعه است.

امام خمینی نیز درباره مبنای عقلی مشارکت سیاسی و حقوق سیاسی مردم عبارت دقیقی دارد. وی طبیعت و فطرت را مبنای حقوق انسان می داند. از نظر ایشان حق مشارکت همچون عدل، مقوله ای ماقبل تشریع و برآمده از فطرت انسان است.

از حقوق اولیه هرملتی است که باید سرنوشت و تعیین شکل و نوع حکومت خود را در دست داشته باشد. (2) استقلال و آزادی، دوتا چیزی است که... از حقوق اولیه بشر است. (3)

1- (1) . ر.ک: همان، ج5، ص387.
2- (2) . همان، ج4، ص367.
3- (3) . همان، ج5، ص43.