اندیشه سیاسی، اجتماعی امام خمینی رحمه الله صفحه 315

نیست تا منجر به دیکتاتوری شود؛همان طور که نظارت و مشارکت مردم رها و افسارگسیخته نیست تا منجر به مطالبات و حقوق سیاسی نامشروع شود.

حکومت اسلامی، حکومت قانون الهی بر مردم است. حکومت اسلامی نه استبدادی و نه مطلقه بلکه مشروطه است... مجموعه شرط همان احکام و قوانین اسلام است که باید رعایت و اجرا شود. (1) ولایت فقیهی که بر خلاف مصلحت جامعه عمل می کند، ساقط است. (2)

بنابراین در نظام جمهوری اسلامی اصل حاکمیت خدا اصلی بسیار مترقی است و جلوی هر نوع دیکتاتوری را می گیرد؛ چرا که ولی فقیه باید حکم خدا را با نظارت دقیق مردم اجرا کند؛ ازاین رو، هم رهبر و هم مردم مسؤولیت های مشروع، مشخص و از پیش تعیین شده دارند؛ یعنی مدیران باید کشور را اداره و مردم نیز بر اعمال آنها نظارت کنند؛ البته لازمه نظارت، نقد است و ویژگی نقد هم دلسوزانه، قاعده مند، معتبر و مستندبودن است. (3)

3. تقدم و تأخر حقانیت و مقبولیت

با توجه به مباحث گذشته برای رجحان یکی از دومؤلفه بر دیگری باید موضوع را در دوسطح بررسی کرد.

به لحاظ فلسفه سیاسی که ماهیت بحث آن حقانیت، محتوایی و نظری است، به طور مسلّم، حقانیت مقدم بر مقبولیت است؛ ولی به لحاظ جامعه شناسی که ماهیت آن تعیّن و عینیت خارجی است، مقبولیت اگر مقدم بر حقانیت نباشد، هم وزن آن

1- (1) . همو، ولایت فقیه، ص52.
2- (2) . همو، صحیفه نور، ج10، ص29.
3- (3) . ر.ک: عماد افروغ، « نظارت، مقبولیت و جمهوریت یک حق شرعی است»، ویژه نامه جام جم، مرداد 1387، ص50-52.