اندیشه سیاسی، اجتماعی امام خمینی رحمه الله صفحه 325

برای همه اقشار حقوق قائل است. (1) آیا خدایی که این جهان را با این نظم و ترتیب بدیع از روی حکمت و صلاح خلق کرده... ممکن است آنها را بدون تکلیف رها کند... قانون های او همه اش بر پایه عدل و حفظ نظام و حقوق بنا شده و البته در قانون های آسمانی جنبه های منافع شخصی و نظرهای خصوصی و عوامل گوناگون این عالم به هیچ وجه دخالت ندارد؛ زیرا خدا از همه اینها مقدس و برکنار است. (2)

خلاصه اینکه از منظر امام خمینی انسان ها در مدار قوانین فطری، طبیعی و دینی هم صاحب حق و هم صاحب تکلیف هستند؛ یعنی: حق و تکلیف نسبتی مکمل و تعامل منطقی با یکدیگر دارند و با هم تعارض ندارند. بدین لحاظ منبع مشروعیت حقوق مشارکتی مردم، همان قوانین و شریعت الهی است که همساز و هماهنگ با حقوق فطری و طبیعی است.

د) انتخاب و انتصاب/ هم نشینی رأی و جعل

اشاره

در آثار و مکتوبات امام خمینی مطالبی راجع به حاکمیت، منشأ مشروعیت، مشارکت مردم و جایگاه رأی مردم، یافت می شود که هم با نظریه انتخاب سازگار است و هم نظریه انتصاب را تأیید می کند؛ اما آیا رأی مردم در مشروعیت بخشی حکومت جمهوری اسلامی، دخیل است یا رأی مردم صرفاً در حد کارآمدی است یا همان طور که برخی تصور کرده اند، نظریه امام مشروعیت دوگانه را مطرح می کند؟ البته تفصیل و بسط همه جانبه این مبحث از حوصله این بحث خارج است؛ ولی به اجمال این سه نظریه را بررسی و نظریه امام را از میان آنها جست وجو می کنیم.